Joseon: Triều đại truyền cảm hứng bất tận cho phim Hàn Quốc

Chuyện nàng Ok (The Tale of Lady Ok), phim cổ trang Hàn Quốc tiêu biểu đầu năm 2025 nói về một nữ nô lệ giả dạng thành biện sư trong thời Joseon. Ảnh: JTBC

Trong khoảng bốn tháng đầu năm 2025, Hàn Quốc đã ra mắt ba bộ phim cổ trang, tất cả đều lấy bối cảnh triều đại Joseon. Nếu nhìn lại tổng thể bối cảnh phim không chỉ trong những năm gần đây mà từ đầu năm 2000 đến nay, dễ dàng nhận thấy Joseon là giai đoạn chiếm ưu thế nhất trong các bộ phim mang yếu tố lịch sử của xứ sở kim chi.

Khán giả đã quá quen thuộc với hình ảnh các học giả nam búi tóc, đội gat (chiếc nón lưới hình trụ màu đen với dây trúc), hay những nữ nhân trong bộ hanbok đeo norigae (một món phụ kiện kiêm bùa may mắn đặc trưng của thời Joseon). Không chỉ vậy, những ai yêu thích phim cổ trang Hàn còn có thể thuộc lòng hệ thống phân cấp trong hoàng cung thời Joseon, thậm chí nhớ tên một số vị vua tiêu biểu của triều đại này.

Tuy nhiên, việc lấy bối cảnh Joseon không đồng nghĩa với bảo chứng thành công. Có những bộ phim vang dội, nhưng cũng có những tác phẩm mờ nhạt. Vậy vì sao, mỗi khi nhắc đến phim cổ trang Hàn Quốc, Joseon gần như luôn là lựa chọn hàng đầu? Điều gì khiến triều đại này trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà làm phim? Hãy cùng tìm hiểu.

Hình ảnh của triều đại Joseon trên phim ảnh Hàn Quốc

Trong các phim saeguk (phim lịch sử Hàn), thể loại tình cảm khá phổ biến.

Triều đại Joseon kéo dài 519 năm (1392-1910) với 27 vị vua, là triều đại theo chế độ quân chủ chuyên chế cuối cùng trước khi Hàn Quốc chịu sự xâm lược của Nhật Bản, đồng thời cũng là triều đại kéo dài nhất của đất nước này.

Vì lẽ đó, giai đoạn này có thịnh, có suy, với đầy rẫy những biến động như những cuộc chiến chống ngoại xâm, những cuộc lật đổ dành lấy vương quyền, cuộc nổi dậy trong nước và cả những cải cách văn hóa, giáo dục mang tính thay đổi quốc gia. Xã hội của thời Joseon cũng theo chế độ phụ hệ, với nhiều bất cập liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của người phụ nữ so với triều đại Goryeo trước đó.

Những sự kiện này trở thành nguyên liệu cho các nhà làm phim hiện đại khai thác. Dù dựa trên nhân vật có thật trong lịch sử hay phát triển thêm nhân vật hư cấu và mang tính đại diện, phim về triều đại Joseon thường xoay quanh một số chủ đề cụ thể.

Chàng hậu (2020) có một cách kể khá vui thú về tình cảm giữa Triết Nhân Vương Hậu (Cheorin) và vua Triết Tông (Cheoljong), thông qua câu chuyện về một nam đầu bếp xuyên không nhập vào thân xác của bà Cheorin. Ảnh: tvN

Phim về số phận của người phụ nữ dưới xã hội Joseon: Phản ánh những bất công mà phụ nữ phải chịu dưới chế độ phụ hệ, thường xoay quanh hành trình đấu tranh của nữ chính để giành quyền tự do hoặc khẳng định bản thân. Ví dụ: Chuyện nàng Ok (2025).

Phim tình cảm, lãng mạn: Khai thác chuyện tình giữa vua và phi tần, hoặc giữa thế tử và thường dân. Đây là thể loại phim thường xây dựng quanh các nhân vật hư cấu nhiều nhất, thường có yếu tố kịch tính (nữ giả nam trà trộn vào cung…) do sự khác biệt giai cấp và một số sự phân biệt với nữ giới thời đó. Đồng thời có thể kết hợp thêm một vài yếu tố dân gian vào cốt truyện. Ví dụ: Mây họa ánh trăng (2016), Cổ tay áo màu đỏ (2021), Hôn lễ đại chiến (2023).

Phim cung đấu: Khắc họa một phần hoặc toàn bộ những cuộc đấu đá quyền lực trong hoàng cung, có thể là giữa các phi tần hoặc giữa các thế lực tranh giành ngai vàng, qua đó khắc họa những âm mưu triều đình, sự phản bội trong hoàng tộc và các cuộc đảo chính, hoặc công việc của những phi tần trong việc giáo dục những người nối ngai vàng. Ví dụ: Nàng Dae Jang-geum (2003), Mặt trăng ôm mặt trời (2012), Chàng Hề Thế Thân (2019), Dưới Bóng Trung Điện (2022), Nguyên Kính Vương Hậu (2025).

Phim hành động, chiến tranh: Thường là những bộ phim kể về thời loạn khi Hàn Quốc phải chống lại ngoại xâm hoặc nhiều những cuộc nổi dậy trong nước. Ví dụ: Vương Quyền Đẫm Máu (2022).

Phim lịch sử hư cấu: Kết hợp yếu tố siêu nhiên với bối cảnh lịch sử, chẳng hạn như quái vật, ma thuật hoặc dịch bệnh. Ví dụ: Vương Triều Xác Sống (2019-2021) (thây ma thời Joseon), Hoàn Hồn (2022) (hoán đổi linh hồn), Monstrum (2018) (quái vật hoành hành dưới triều vua Trung Tông).

Vì sao thời đại Joseon thường được khai thác trong phim Hàn Quốc?

Nhiều dữ liệu gốc để các nhà làm phim tham khảo

Những biên niên sử được lưu lại từ triều đại Joseon. Ảnh: Google Arts & Culture

Thời Joseon thường xuất hiện trong các bộ phim truyền hình, đặc biệt là dòng phim cổ trang dài tập của Hàn Quốc. Nhiều phim không nhất thiết phải dựa trên một nhân vật lịch sử có thật mà thường lấy bối cảnh giả tưởng trong triều đại này. Trên thực tế, không ít bộ phim lãng mạn chỉ mượn khung cảnh Joseon làm nền để kể chuyện tình yêu, nơi các nhân vật mặc trang phục truyền thống nhưng hoàn toàn hư cấu.

Song, dù không cần quá dựa dẫm vào một nhân vật lịch sử nào đó, dù có phải là một bộ phim thời đại (period) hay không, thì tính chính xác phải được ưu tiên hàng đầu. Từ những điều nhỏ nhất như nhân vật mặc gì, đời sống của con người hàng ngày ra sao, những cấp bậc người sống trong cung điện… đều cần phải được khắc họa đúng. Vì vậy, tham khảo dữ liệu gốc là rất quan trọng.

Joseon không chỉ là triều đại dài nhất, gần nhất, mà còn có lượng dữ liệu gốc vô cùng dồi dào. Theo JinYeong Bak và Alice Oh của Viện Khoa học và Công nghệ Tiên tiến Hàn Quốc (KAIST), trong một bài nghiên cứu xuất bản vào năm 2015, họ ghi nhận trong 5 thể kỷ, đã có hơn 413,000 các bản ghi chép, biên niên sử về quốc gia. Những nội dung trong đó gồm nông nghiệp, đời sống nhân dân, những món tặng thưởng của nhà vua… đều góp phần giúp các nhà làm phim tìm hiểu và xây dựng bối cảnh phim.

Thời Josen chứa đựng nhiều điều đáng tự hào và đáng lan tỏa đến thế giới từ Hàn Quốc

Choo Young Woo trong The Tale Of Lady Ok. Nhân vật của anh thông thạo nhiều bộ môn truyền thống của Hàn Quốc. Để nhập vai, anh đã luyện tập võ, cưỡi ngựa, bắn cung, múa kiếm và thậm chí là múa hát cổ truyền (pansori). Ảnh: JTBC

Phim ảnh Hàn Quốc là một phần quan trọng của Hallyu – làn sóng văn hóa giúp xứ sở kim chi vươn tầm thế giới từ đầu thế kỷ 21, trở thành “quyền lực mềm” và mặt hàng xuất khẩu tiêu biểu.

Hàn Quốc được xem là “cường quốc văn hóa” châu Á, với niềm tự hào sâu sắc về bản sắc dân tộc. Âm nhạc và phim ảnh không chỉ phản ánh những giá trị đẹp đẽ mà còn quảng bá lối sống, ẩm thực, và cảnh sắc đất nước. Bạn hẳn đã từng tự hỏi vì sao phim Hàn thường có cảnh ăn uống? Đó là cách họ tôn vinh ẩm thực và đề cao giá trị gia đình. Hay tại sao khung cảnh thiên nhiên luôn được trau chuốt? Đó chính là lời mời gọi đầy tinh tế đến với xứ sở này.

Lý do triều đại Joseon xuất hiện nhiều trong những bộ phim Hàn Quốc cũng có liên quan mật thiết đến lòng tự hào dân tộc.

Lee Jun Young trong vai Vua Thế Tông, phim Nguyên Kính Vương Hậu (2025). Ảnh: tvN

Thứ nhất, triều đại Joseon có đầy rẫy những nhân vật thay đổi lịch sử Hàn Quốc.

Có những vị vua thường được khắc họa trên màn ảnh, tiêu biểu là Thế Tông Đại Vương, chính là người đã phát minh ra chữ viết tiếng Hàn (Hangeul) ngày nay vì muốn xóa nạn mù chữ hoành hành trong giai đoạn đất nước này còn mượn chữ Hán.

Vua Thế Tông đã tạo nên các ký tự dựa trên khẩu hình miệng, lưỡi của con người khi phát âm, được thế giới đánh giá cao về sự sáng tạo, phù hợp với người dân Hàn và còn thể hiện sự hiểu biết sâu rộng của vị vua này về giải phẫu. UNESCO công nhận cuốn Huấn dân chính âm, sách giải thích về bối cảnh sáng tạo, các nguyên lý sáng tạo chữ viết mới vào năm 1443 của vua Sejong, là di sản tư liệu thế giới vào năm 1997.

Song Joong Ki trong vai vua Thế Tông thời trẻ ở phim Cuộc chiến hoàng cung (2011). Ảnh: SBS

Cũng vì vậy mà tính riêng những bộ phim khai thác giai đoạn vua Thế Tông nghiên cứu ra bảng chữ cái Hangeul thôi cũng đã có rất nhiều tác phẩm hay. Ví dụ như Cuộc chiến hoàng cung (Deep Rooted Tree, 2011), bộ phim nói về giai đoạn đầu trong thời kỳ vua Thế Tông trị vì, về những thách thức và sự quyết tâm của vị vua để làm ra bảng chữ cái. Bộ phim còn kết hợp thêm một vài yếu tố liên quan đến một cảnh vệ điều tra những vụ giết người hàng loạt ở cung Cảnh Phúc.

Ngoài ra, trên màn bạc còn có Giấc mơ cấm đoán (Forbidden Dream, 2019) với sự tham gia của tài tử Choi Min Sik, Hak Suk Kyu. Bộ phim tập trung vào niềm đam mê khoa học và kỹ thuật của vua Thế Tông, khắc họa tình bạn giả tưởng giữa nhà vua và một nhân vật lịch sử có thật – nhà phát minh Jang Yeong Sil.

Vua Thế Tông (trái) và nhà phát minh Jang Yeong Sil trong Giấc mơ cấm đoán (2019). Ảnh: KOFIC

Ngoài vua Thế Tông, câu chuyện của cha ông là vua Thái Tông, cũng được khai thác nhiều trong các bộ phim hành động, cung đấu về thời Joseon. Trên hình: Yoo Ah In trong vai vua Thái Tông ở Lục long tranh bá (2015). Ảnh: SBS

Với những bộ phim khai thác yếu tố hành động, chính trị nhiều hơn trong thời đại này, họ thường khai thác triều đại của vua Thái Tông, cha của Thế Tông Đại Vương. Thái Tông là người trị vì bằng dao kiếm, từng lật đổ công thần và thế tử nhỏ tuổi để lên nắm thực quyền. Dù vậy, ông vẫn là người có công thắt chặt quốc phòng. Đã có những tác phẩm về vị vua này như Vương Quyền Đẫm Máu (2022) hay Lục long tranh bá (2015).

Những người phụ nữ của triều đại Joseon cũng là những nhân vật đáng khai thác. Vương hậu Nguyên Kính (Wongyeong), Vương hậu Văn Định (Munjeong), Minh Thánh Vương Hậu (Myeongseong) và Hoàng hậu Minh Thành (Myeongseong) cũng là những người phụ nữ nổi bật trong lịch sử Hàn Quốc, can đảm can thiệp vào triều chính. Họ là hình mẫu tuyệt vời cho những bộ phim nữ chủ Hàn Quốc lấy bối cảnh thời Joseon.

Những Vương hậu của triều đại Joseon cũng khiến các nhà làm phim muốn khám phá. Đầu năm 2025, Vương hậu Nguyên Kính được đưa lên màn ảnh nhỏ qua Nguyên Kính Vương Hậu (2025), đóng bởi Cha Joo Young. Ảnh: tvN

Thứ hai, đây là triều đại của sự phát triển vàng son về văn hóa (bao gồm ngôn ngữ, nghệ thuật…) với những truyền thống được gìn giữ mãi về sau.

Có những điều tốt đẹp đặc biệt được coi trọng trong giai đoạn này khiến người Hàn muốn tự hào quảng bá qua phim, chẳng hạn như những truyền thống tôn vinh tổ tiên, tầm quan trọng của việc học tập và rèn luyện, cũng như sự chăm chỉ, liêm chính, lễ nghĩa và tránh những hành vi không phù hợp được xem là giá trị cốt lõi trong tư tưởng Tân Nho giáo thịnh hành trong xã hội lúc bấy giờ. Tựu trung, phần lớn những gì được xem là truyền thống, cũng như các tập quán và tín niệm quan trọng trong đời sống Hàn Quốc ngày nay, đều bắt nguồn từ thời kỳ này.

Dưới bóng trung điện (Under the Queen’s Umbrella) là phim kể về hành trình của Trung điện Im Hwa Ryung, vượt qua mọi gian khó để giáo dục những người con nối nghiệp ngai vàng, qua đó truyền tải thêm nhiều hiểu biết về sự tôn trọng lễ nghi, kiến thức về thời Joseon. Ảnh: tvN

Thứ ba, những biến động xã hội – chính trị trong thời Joseon cũng được các nhà làm phim truyền tải theo cách nêu cao sự quật cường của con người Hàn Quốc, số mệnh và khát vọng độc lập của họ.

Không phải mọi mặt trong thời kỳ Joseon đều tốt đẹp. Và đây chính là nguyên liệu để làm những bộ phim có tính hiện thực, phê phán và giáo dục những bài học tốt hơn ở thời kỳ hiện tại như phim Tân Binh Sử Học Goo Hae Ryung (2019) lên án hệ thống giai cấp bất công.

Có những phim viễn tưởng khai thác chủ đề thây ma, vẫn có thể đan xen vào yếu tố cung đấu để cho thấy những tiêu cực trong quyền lực hoàng cung như Vương Triều Xác Sống (2019-2021).

Hay trong những chuyện tình cảm sẽ luôn là một chút gửi gắm về việc nữ giới bị đối xử bất công dưới chế độ phụ hệ.

Giáo dục, nghiên cứu được đề cao trong triều đại Joseon, nên bạn có thể thấy rất nhiều nhân vật là học giả trong những bộ phim về Joseon. Trên hình là hai nhân vật chính của phim Tân Binh Sử Học Goo Hae Ryung (2019). Ảnh: MBC

NHỮNG NÉT LỊCH SỬ, VĂN HÓA HÀN KHẮC HỌA TRÊN PHIM:

• POONG, THE JOSEON PSYCHIATRIST GÂY BẤT NGỜ DÙ KHÔNG CÓ DÀN SAO KHỦNG

• KIM TAE RI MẤT BA NĂM LUYỆN PANSORI ĐỂ ĐÓNG PHIM JEONG NYEON: THE STAR IS BORN

• TẬP 1 WHEN LIFE GIVES YOU TANGERINES KỂ CHUYỆN NGHỀ HẢI NỮ, NỮ CƯỜNG LẶN BIỂN NUÔI SỐNG CẢ GIA ĐÌNH

Harper’s Bazaar Việt Nam