Đã đến lúc ngành thời trang thay thế sequin, kim tuyến, hạt bẹt nhựa

Thời trang sequin lấp lánh luôn tạo vẻ sang trọng cho người mặc, nhưng nó không thực sự thân thiện với môi trường. Ảnh: Carolina Herrera

Loại bỏ nhựa là một mục tiêu quan trọng của sự phát triển bền vững trong thời trang.

Khi nhắc đến nhựa trong thời trang, người ta thường quan tâm chủ yếu đến chất liệu vải. Chất liệu vải gốc dầu mỏ – polyester, polyurethane, nylon – giá rẻ lại dễ dệt. Tuy nhiên, chúng không dễ phân hủy thiên nhiên; nếu có phân hủy cũng tạo nên những hạt vi nhựa gây ô nhiễm nguồn nước. Vì lý do này, rất nhiều thương hiệu quan tâm đến việc thay thế chất liệu vải, từ sản phẩm gốc dầu mỏ chuyển sang sử dụng sản phẩm thiên nhiên có thể phân hủy sinh học.

Nhưng bên cạnh vải vóc, có một chi tiết khác chúng ta nên để ý đến nhiều hơn: Đó là các chi tiết trang trí. Chính xác là hạt cườm, hạt bẹt, hay sequin (kim sa) lấp lánh trong thời trang.

Sequin là những “ống hút nhựa” của ngành thời trang, đặc biệt là haute couture

Khi đi uống trà sữa, cà phê, các bạn thường thuận tay lấy một chiếc ống hút nhựa. Dùng xong, thì thuận tay vứt đi. “Chỉ là một ống hút nhỏ thôi mà”, nhiều người lý giải.

Ống hút nhựa tưởng là khá nhỏ, nhưng khi có hàng triệu người sử dụng, thì trở thành một gánh nặng môi trường không tưởng.

Có thể ví các loại đính kết trên trang phục làm từ nhựa với những chiếc ống hút này. Mỗi hạt kim sa, kim tuyến tưởng là nhỏ, nhưng khi cộng dồn lại cũng là cả tấn nhựa. Nhiều mẫu đầm haute couture đôi khi dùng đến cả 200.000 miếng sequin để trang trí!

Kim tuyến, kim sa đều có thể trở thành vi nhựa. Ảnh: Instagram @erinparsonsmakeup

Sequin thời trang cũng dễ trở thành hạt vi nhựa nếu tiếp xúc với nguồn nước. Khi trang phục đính cườm hay hạt bẹt không còn được yêu thích và bị vứt đi; hoặc những hạt trang trí này bị lỏng lẻo và rơi ra khi giặt trang phục; sequin trôi theo nguồn nước. Đổ ra biển cả, chúng hóa thành hạt vi nhựa có thể bị thủy hải sản ăn phải. Và khi bạn ăn con cá nuốt phải hạt vi nhựa ấy, những hạt vi nhựa tiến vào cơ thể bạn, đầu độc chính bản thân bạn.

Nhựa trong thời trang không cần phải đáp ứng với tiêu chuẩn sản xuất nhựa cho thực phẩm. Chúng chứa chất tạo màu, hóa chất xử lý độc hại. Điển hình là Bisphenol A (BPA) gây rối loạn hệ nội tiết, phthalate ảnh hưởng đến hệ sinh dục, các kim loại nặng có khả năng đầu độc gan thận…

Tương lai của sequin trong ngành công nghiệp thời trang

Burberry Thu Đông 2021 với các paillettes (sequin trong tiếng Pháp)

Biết rằng sức hút của lấp lánh là khó cưỡng.

Loài người, về mặt tâm sinh lý, yêu những gì tỏa sáng. Các nhà khoa học cho rằng điều này đến từ nhu cầu tìm kiếm nguồn nước của con người cổ đại. Họ đã phải luyện ánh mắt nhạy bén để phát hiện ra những bề mặt nước sóng sánh, lấp lánh khi phản chiếu ánh nắng mặt trời. Ngày nay, nước uống không còn khan hiếm như vậy, nên bản năng yêu sự lấp lánh được truyền tải qua thời trang và trang sức.

Vì vậy, con người sẽ không thôi yêu thích thời trang lấp lánh. Sequin và cườm sẽ không biến mất khỏi thời trang, đặc biệt là tác phẩm thời trang cao cấp (haute couture).

Nhưng hạt bẹt, hạt cườm tương đối dễ thay thế hơn sequin. Chúng có thể được làm bằng thủy tinh thay vì nhựa. Thủy tinh tuy nặng nhưng không dễ vỡ, màu sắc và hình dáng cũng đa dạng, nhờ công nghệ chế tác đương đại.

Song, sequin thì đau đầu hơn nhiều. Ngành thời trang vẫn đang loay hoay đi tìm giải pháp thay thế những hạt kim sa làm bằng nhựa này.

Kim sa làm từ nhựa tái chế là giải pháp tạm thời

Iris Van Herpen sử dụng sequin làm từ nhựa tái chế trong BST Haute Couture Thu Đông 2021. Ảnh: Iris Van Herpen/ImaxTree

Một số nhà thiết kế, ví dụ Iris Van Herpen, đã tuyển chọn hạt sequin làm từ nhựa tái chế làm bằng rác thải nhựa từ biển khơi. Những nhà thiết kế độc lập, sản xuất với số lượng nhỏ, cũng có thể đặt mua kim sa làm từ nhựa tái chế từ công ty The Sustainable Sequin Company (có trên Etsy) do chị Rachel Clowes thành lập. Tuy nhiên, đây là giải pháp tạm thời.

Theo nhà nghiên cứu chất liệu vải – giáo sư Ningtao Mao từ trường đại học Leeds, sequin không thể hoàn toàn được làm từ nhựa tái chế. “Nó cần một hàm lượng nhựa gin mới tinh để có thể đưa ra chất lượng mà các nhà thiết kế thời trang cần”, ông nói.

Hạt sequin nhựa tái chế cũng không giải quyết vấn đề vi nhựa. Nhìn chung, nó vẫn là nhựa, chỉ là chuyển đổi từ một trạng thái (phế phẩm, chai nhựa) sang một hình thức khác (sequin, cườm, hạt bẹt).

Chất liệu của tương lai: Kim sa làm từ chất liệu phân hủy hữu cơ

Giáo sư Ningtao Mao khẳng định, cách duy nhất để tiếp tục sử dụng sequin trong thời trang là sáng chế nên những chất liệu có thể phân hủy, không làm từ gốc dầu mỏ. Một sản phẩm đang dẫn đầu xu hướng này là Bio Iridescent Sequin từ chị Elissa Brunato.

Sequin làm từ sợi cellulose thực vật chiết xuất từ thân cây có độ óng ánh tự nhiên. Ảnh: Bio Iridescent Sequin của Elissa Brunato

Elissa Brunato từng làm việc cho xưởng thêu haute couture, trước khi quyết định bỏ ngang để theo học khóa Chất liệu Tương lai tại trường Central Saint Martins ở Anh. Lý do vì trong giai đoạn làm việc, chị đã tham gia những khóa đào tạo tại các xưởng ở Ấn Độ, Trung Quốc và Ý, nơi chị nhận ra tầm quan trọng của những chất liệu thân thiện với môi trường.

Chị đã sáng chế ra một loại sequin làm từ thực vật, “100% cellulose, có thể được phân hủy ngay trong đất vườn”.

Elissa Brunato giải thích, cellulose lấy từ bất kỳ thân cây nào cũng có cấu trúc phản chiếu ánh sáng lấp lánh. “Màu sắc cầu vồng óng ánh đến từ cấu trúc nano, không phụ thuộc vào bất kỳ phẩm màu nào”.

Cellulose được đưa vào khuôn để tạo kích cỡ sequin to, nhỏ khác nhau. Ảnh: Bio Iridescent Sequin của Elissa Brunato

Sau khi nhận ra tính năng đặc biệt của cellulose, Elissa Brunato đã làm việc với hai nhà khoa học vật lý Hjalmar Granberg và Tiffany Abitbol từ Viện nghiên cứu Thụy Điển, để ép cellulose thực vật này vào khuôn hình thù giống với sequin. Khi chất liệu khô lại, nó đủ cứng để có thể may lên quần áo, nhưng rồi sẽ từ từ phân hủy.

Sản phẩm Bio Iridescent Sequin đã thắng giải Green Trail Prize năm 2019, một giải thưởng do tập đoàn LVMH bắt tay cùng trường thời trang Central Saint Martins hỗ trợ. Hiện tại, Elissa Brunato đang trong quá trình gây quỹ để thành lập hệ thống sản xuất công nghiệp, hy vọng mau chóng có thể đưa loại sequin thân thiện với môi trường này đến đông đảo các nhà thiết kế trong thời gian sớm.

Chị Elissa Brunato đã thành công chế tác nên nhiều sắc màu cho loại sequin phân hủy thiên nhiên. Ảnh: Bio Iridescent Sequin của Elissa Brunato

>>> Xem thêm: SEQUIN TRỞ LẠI QUA XU HƯỚNG DISCO MÙA THỜI TRANG THU ĐÔNG 2021

Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam