Vòng cổ Zip Necklace dây khóa kéo của Van Cleef & Arpels

Vòng cổ Zip Antique Ludo của Van Cleef & Arpels, làm từ vàng 18K, ngọc sapphire, đá turquoise, kim cương.

Đỉnh cao của sự sáng tạo, đó là khả năng biến những thứ dường như tầm thường thành cái phi thường; một tạo tác khiến ai cũng phải bất ngờ khi nhìn vào bởi cho thấy một lăng kính hoàn toàn khác thường ngày. Van Cleef & Arpels đã làm được điều này với vòng Zip Necklace hình dây khóa kéo.

Sự phi thường bên trong dây khóa kéo

Ảnh: Dây khóa kéo Raccagni

Ngày nay, dây khóa kéo là một phụ tùng quá đỗi bình thường trong thời trang, túi xách hay giày dép. Tuy nhiên, khi nó mới ra đời, đây là một phát minh vĩ đại. Chiếc vòng cổ Zip Necklace của Van Cleef & Arpels đã truyền tải một cách chân thực cảm xúc của những người lần đầu tiên được trải nghiệm phát minh này.

Quay ngược dòng thời gian trở về đầu thế kỷ 20. Lúc này, Gideon Sundback vừa sáng chế ra một hệ thống gồm hai dây kim loại có răng cưa và một khóa gài, như một giải pháp thay thế cho nút cài. Trong phụ kiện, Émile Hermès – người thừa kế thương hiệu Hermès – vì rất yêu thích sáng kiến này nên đã đề nghị được sử dụng độc quyền hệ thống dây khóa kéo tại châu Âu; nó xuất hiện trên rất nhiều các mẫu túi xách của Hermès bắt đầu từ năm 1922 trở đi. Trong thời trang, Elsa Schiaparelli trở thành nhà thiết kế haute couture tiên phong sử dụng dây khóa kéo vào thập niên 1930.

Wallis Simpson được cho là người đã khơi gợi cảm hứng sáng tạo cho người thừa kế Van Cleef & Arpels. Ảnh: Sotheby’s

Khi nhiều người được tiếp xúc với hệ thống dây khóa kéo, họ quá ấn tượng trước sự tiện dụng của nó. Một trong số đó chính là Wallis Simpson, công nương xứ Windsor và vợ của vua Edward VIII vương quốc Anh. Công nương là khách hàng trung thành của Elsa Schiaparelli và bà tấm tắc việc nhà thiết kế người Ý áp dụng dây khóa kéo vào thiết kế may mặc.

Trong một lần trò chuyện với Renée Puissant (con gái của hai nhà sáng lập Van Cleef & Arpels), công nương thắc mắc vì sao chưa có ai làm trang sức cao cấp mang hình hài của phát kiến công nghệ này? Được truyền cảm hứng từ cuộc trò chuyện đó, nhà kim hoàn nước Pháp đã cho ra đời vòng cổ Zip Necklace mô phỏng hoàn hảo dây khóa kéo.

>>> THAM KHẢO: LỊCH SỬ DÂY KHÓA KÉO

Và sự phi thường bên trong Vòng cổ Zip của Van Cleef & Arpels

Bản phác họa năm 1951. Ảnh: Van Cleef & Arpels

Chiếc vòng cổ Zip Necklace của Van Cleef & Arpels không chỉ mang hình hài một dây khóa kéo, mà còn có chức năng hệt như sản phẩm công nghiệp. Nó có thể được mở ra để tạo hình vòng cổ, hoặc khóa lại để biến thành lắc tay.

Để tạo ra được một món trang sức phi thường như vậy, Van Cleef & Arpels đã phải mất 12 năm. Hồ sơ lưu lại cho thấy Renée Puissant đã ra bản vẽ và xin cấp bằng sáng chế cho mẫu vòng cổ mang hình dây khóa kéo từ năm 1938. Tuy nhiên, mãi đến năm 1950 thì phiên bản hoàn hảo mới lần đầu tiên ra mắt công chúng.

Để chiếc vòng cổ Zip Necklace đạt chuẩn một món trang sức cao cấp, nó không chỉ tái hiện các răng cưa và đầu khóa gài, mà còn kết hợp nạm hằng hà sa số các viên đá quý vào dọc thân vòng. Các loại đá quý đa dạng, từ kim cương, sapphire cho đến đá turquoise, tạo ra nét đẹp cao quý và biến tạo tác thành một tác phẩm nghệ thuật thực sự. Tay kéo trên đầu gài cũng được biến hóa đa dạng dưới bàn tay nghệ nhân Van Cleef & Arpels.

Một mẫu vật từ thập niên 1950. Ảnh: Sotheby’s

THẬP NIÊN 1930 SÁNG TẠO CỦA VAN CLEEF & ARPELS

Thập niên 1930 là một chương đầy sự tiên phong của nhà kim hoàn Van Cleef & Arpels, dưới sự lãnh đạo của Renée Puissant, con gái của hai nhà đồng sáng lập thương hiệu Estelle Arpels và Alfred Van Cleef.

Năm 1933, thương hiệu ra mắt Mystery Set, một kỹ thuật nạm đá cho phép gần như ẩn giấu hoàn toàn lớp kim loại để phô diễn đá quý. Cùng năm đó, thương hiệu ra mắt Minaudière, chiếc hộp cầm tay quý giá cho những người phụ nữ duyên dáng.

Cuối thập niên 1930, Van Cleef & Arpels lên ý tưởng cho chiếc vòng cổ Zip Neclace lấy cảm hứng từ dây khóa kéo. Cũng vào năm 1938 thì món trang sức có khả năng biến hóa Passe-Partout ra mắt.

Những bước chế tác chiếc vòng cổ kỳ công của Van Cleef & Arpels

Kể từ khi ra mắt vào năm 1951, vòng cổ dây khóa kéo Zip đã trở thành một trong những thiết kế được săn đón nhất của Van Cleef & Arpels. Với chuyên môn và thời gian cần thiết để tạo ra món trang sức đầy thách thức về mặt kỹ thuật này, chỉ có một số lượng hạn chế được sản xuất hàng năm. Thương hiệu không bao giờ tiết lộ giá bán, nhưng món trang sức này luôn nằm trong bộ sưu tập đỉnh sức (haute joaillerie) của hãng với mức giá cũng tương xứng.

Theo Alexandrine Mavile-Sonet, Giám đốc Di sản và Triển lãm của Van Cleef & Arpels:

“Qua nhiều năm, các thiết kế đã phát triển, các kỹ thuật đã tiến bộ – nhưng chúng vẫn duy trì những ý tưởng ban đầu. Mặt khác, chúng cũng thể hiện sự độc đáo của giai đoạn chúng sinh ra. Ví dụ, Zip minh họa cho cách tiếp cận hiện đại của nhà mốt – biến một vật dụng hàng ngày thành một tác phẩm quý giá hoặc một tác phẩm nghệ thuật.”

: Lắp ráp các mảnh ghép. Ảnh: Van Cleef & Arpels

: Khắc tên thương hiệu. Ảnh: Van Cleef & Arpels

: Nạm đá quý, kim cương. Ảnh: Van Cleef & Arpels

: Kiểm tra độ mượt của đầu khóa. Ảnh: Van Cleef & Arpels

Giống như mọi tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, vòng cổ Zip của Van Cleef & Arpels ẩn chứa những thách thức kỹ thuật bên dưới vẻ ngoài tưởng như đơn giản.

Mọi thứ bắt đầu từ những răng cưa nhỏ. Nghệ nhân phải hoàn tất từng hòn bi vàng một trước khi láp ráp chúng thành răng cưa trên hai hàng dây. Các bánh răng cưa này phải lồng ghép vào nhau hoàn hảo, có khả năng biến hóa từ vòng cổ thành vòng tay và ngược lại. Sau khi phần khung vàng đã được sắp đặt, các nghệ nhân sẽ nạm các tiểu tiết quý giá gồm kim cương và đá quý.

Mẫu vòng Zip đơn giản nhất cũng tốn ngót nghét 400 tiếng đồng hồ để thực hiện. Các phiên bản cầu kỳ hơn có thể mất đến 1.200 tiếng đồng hồ, ví dụ như mẫu mà Margot Robbie đeo đến Lễ trao giải Oscar năm 2015 với 150 viên kim cương và 300 viên sapphire.