Ô nhiễm không khí trong nhà: Nên làm gì để bảo vệ sức khỏe?

Ô nhiễm không khí từ ngoài đường lan vào trong nhà. Ảnh: Shutterstock

Theo Reuters, Hà Nội được ghi nhận là thành phố ô nhiễm nhất thế giới với mức bụi mịn PM2.5 đạt 266 microgam/m3 vào đầu tháng 1/2025. Còn trang The Sun đăng tải: “Mức độ ô nhiễm tại Hà Nội cao gấp sáu lần so với London. Hàng triệu người đang hít không khí độc hại và vật lộn để thở tại thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Đường phố nơi đây bị bao phủ bởi lớp sương mù dày đặc”.

Trong khi đó, TP. HCM cũng nằm trong top những thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Theo VOV, sáng ngày 14/1/2025, TP. HCM ở vị trí thứ hai trong bảng xếp hạng với chỉ số mức bụi mịn lên đến 214 microgam/m3.

Người dân ở các thành phố lớn Việt Nam hiện đang đối mặt với nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng. Những hạt bụi PM2.5 siêu nhỏ, có khả năng xâm nhập sâu vào máu qua phổi, là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi, đột quỵ và các bệnh tim mạch. Thêm vào đó, các chất gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng bao gồm nitrogen dioxide có thể dẫn đến đau ngực, viêm phế quản và kích thích các cơn hen suyễn.

Nguyên nhân chính của tình trạng này là giao thông dày đặc, đốt rác thải và hoạt động công nghiệp, khiến hơn chín triệu dân Hà Nội sống trong không khí độc hại. Người dân, đặc biệt là người cao tuổi và trẻ em, đối mặt với nguy cơ cao về các bệnh hô hấp. Trong bối cảnh này, chính phủ đang thúc đẩy việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông điện (electric vehicles) để giảm thiểu ô nhiễm, song hiệu quả thực sự không thể đến trong ngày một ngày hai. Với mức độ ô nhiễm trầm trọng hiện tại, việc bảo vệ sức khỏe và cải thiện môi trường là yêu cầu cấp thiết hơn bao giờ hết.

Giữa bức tranh ảm đạm của những con số ô nhiễm không khí không chỉ ngoài đường mà còn trong nhà, cùng các cảnh báo về sức khỏe, câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để bảo vệ bản thân và gia đình khi phải hít thở trong bầu không khí độc hại này mỗi ngày?

1. Bảo vệ hệ hô hấp

Cây xanh có tác dụng thanh lọc ô nhiễm không khí trong nhà, đồng thời cải thiện tâm lý gia chủ. Ảnh: Shutterstock

Không khí ô nhiễm với bụi mịn PM2.5 và các khí độc như nitrogen dioxide có thể xâm nhập sâu vào phổi, gây tổn thương lâu dài cho hệ hô hấp. Vì thế, để giảm nguy cơ các bệnh hô hấp, bạn nên:

Đeo khẩu trang đạt chuẩn khi ra ngoài: Khẩu trang N95 hoặc KN95 có khả năng lọc bụi mịn PM2.5 hiệu quả. Trong khi các loại khẩu trang thông thường hay khẩu trang vải không đủ khả năng ngăn chặn bụi hạt siêu nhỏ.
Để tránh ô nhiễm không khí vào trong nhà, bạn hạn chế mở cửa sổ và cửa ra vào, đặc biệt vào thời điểm chỉ số chất lượng không khí (AQI) cao.

2. Chăm sóc sức khỏe toàn diện

Thực hiện các bài tập yoga, hít thở sâu trong nhà giúp cải thiện chức năng phổi.
Bổ sung các thực phẩm giải độc vào chế độ ăn hàng ngày: Tỏi, nghệ, gừng giúp tăng cường khả năng chống viêm và đào thải độc tố. Các loại rau lá màu xanh đậm như bông cải xanh, cải xoăn hay trái cây họ cam quýt có khả năng chống ô-xy hóa rất tốt, hỗ trợ chức năng gan. Đặc biệt, Omega-3 từ các loại hạt giúp cải thiện chức năng phổi và giảm các triệu chứng viêm đường hô hấp.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện kịp thời và điều trị sớm các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí như viêm phế quản, hen suyễn…

3. Điều chỉnh thói quen sinh hoạt

Giảm thời gian hoạt động ngoài trời vào giờ cao điểm hoặc khi chỉ số AQI vượt ngưỡng an toàn (trên 150). Bạn có thể tải ứng dụng như IQAir AirVisual để cập nhật chỉ số AQI theo dõi chất lượng không khí, từ đó dễ dàng điều chỉnh kế hoạch phù hợp để tránh các khu vực ô nhiễm nặng.
Vệ sinh cơ thể sau khi ra ngoài: Ngay khi về nhà, hãy tạo thói quen tắm rửa sạch sẽ để loại bỏ bụi bẩn trên da.
Lập kế hoạch nghỉ ngơi hợp lý và ngủ đủ giấc vì cơ thể bạn cần thời gian hồi phục và chống lại các tác động từ ô nhiễm không khí.

4. Bảo vệ không gian sống trong nhà trước ô nhiễm không khí

Máy lọc không khí nanoe™ X F-PXU70A với Bộ lọc HEPA và Chức năng khử Formaldehyde duy trì không khí sạch trong nhà. Ảnh: Panasonic

Đầu tư máy lọc không khí có màng lọc HEPA để loại bỏ bụi mịn, vi khuẩn và các chất ô nhiễm. Bạn có thể đặt máy trong phòng ngủ hoặc khu vực sinh hoạt chính. Đặt máy tạo độ ẩm cũng là một ý tưởng để bảo vệ không gian sống. Độ ẩm tối ưu từ 40% – 60% sẽ giúp làm giảm bụi mịn lơ lửng trong không khí. Tuy nhiên bạn cần lau rửa màng lọc định kỳ để loại bỏ bụi mịn đã tích tụ.
Ngoài ra, bạn cũng cần chú ý vệ sinh nhà cửa định kỳ. Hãy giặt rèm cửa, thảm và chăn drap, gối… thường xuyên để tránh bụi.
Sử dụng cây xanh trong nhà, đặc biệt là các loại cây hấp thụ khí độc và tăng cường ô-xy như lưỡi hổ, cọ cảnh, dây nhện… sẽ giúp không gian nhà bạn trong lành hơn.

5. Giảm tác động từ môi trường sống

Đi bộ hoặc đi xe đạp khi có thể. Ảnh: JOHN TOWNER on Unsplash

Hãy chung tay bảo vệ môi trường sống, giảm tác động gây ô nhiễm không khí bằng những hành động thiết thực:

Chọn phương tiện giao thông xanh: Nếu có thể, bạn hãy sử dụng metro, xe điện, xe đạp, xe buýt, hoặc đi bộ để giảm lượng khí thải ra môi trường. Việc đi bộ còn là hoạt động thể dục tốt cho sức khỏe.
Tham gia hoạt động trồng cây xanh, không xả rác bừa bãi, thực hành phân loại và tái chế rác thải.

Ô nhiễm không khí là mối nguy hiểm chung của cả cộng đồng. Mỗi hành động nhỏ sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe và môi trường sống cho cả hôm nay và mai sau. Khi cùng nhau hành động, chúng ta sẽ có thể tạo ra sự thay đổi tích cực.

6. Bảo vệ làn da khỏi tác động của ô nhiễm không khí, bụi mịn

Không khí ô nhiễm chẳng những ảnh hưởng đến sức khỏe hô hấp mà còn gây tổn thương cho làn da. Các hạt bụi mịn PM2.5, khí thải xe cộ và các chất độc hại có thể xâm nhập qua da, gây kích ứng, mụn, viêm nhiễm và lão hóa sớm. Để bảo vệ làn da khỏi những tác động này, bạn có thể:

Dùng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên mỗi ngày để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV và các hạt bụi. Kem chống nắng sẽ giúp tạo lớp chắn bảo vệ da khỏi ô nhiễm không khí, đồng thời giảm nguy cơ ung thư da và lão hóa.
Dưỡng ẩm cho da: Môi trường ô nhiễm có thể làm da bạn khô và mất nước. Sử dụng kem dưỡng ẩm chứa các thành phần như hyaluronic acid, ceramide giúp duy trì độ ẩm và bảo vệ da khỏi tác động của bụi mịn.
Tẩy tế bào chết 1–2 lần/tuần giúp loại bỏ bụi bẩn, các tạp chất bám trên da, giúp lỗ chân lông thông thoáng và ngăn ngừa mụn.