Ông Marshall Goldsmith, một chuyên gia về đào tạo lãnh đạo, từng viết cuốn sách: “What Got You Here Won’t Get You There” – Những gì đã giúp bạn đến đây sẽ không đưa bạn đi xa hơn. Cuốn sách đề cập đến nguyên nhân tạo ra khoảng cách giữa cái xuất sắc và cái gần như xuất sắc. Đây là một cuốn cẩm nang về bí quyết thành công và rèn luyện kỹ năng lãnh đạo.
Áo khoác vải bố, quần đồng bộ, áo thun cotton, tất cả của Vivienne Westwood. Bóp cầm tay da rắn từ một sưu tuyển, Fregoli. Giày da lộn, Manolo Blahnik. Bông tai vàng và đá sapphire, nhẫn đồng bộ, đều của Bucherer Fine Jewellery. Nhẫn kim cương và vàng từ một sưu tuyển, Cartier
Leo những bậc thang thành đạt
Bạn có thể làm việc lâu năm ở một doanh nghiệp. Thâm niên và chuyên môn giỏi giúp bạn vươn lên đến vị trí trưởng phòng. Thế nhưng từ vị trí trưởng phòng đó, làm sao bạn có thể trở thành người lãnh đạo doanh nghiệp? Vài bậc cuối cùng trong nấc thang sự nghiệp này thật khó. Có thể bạn chẳng bao giờ leo được đến bậc cuối cho đến tuổi về hưu.
Bạn có thể chọn cách khác: Tự đầu tư và thành lập doanh nghiệp riêng. Nhưng không phải người chủ, nào cũng có được sự tôn trọng của nhân viên. Vì sao? Nhân viên luôn đi theo cấp trên giỏi. Một doanh nghiệp muốn thành công phải có người đứng đầu xuất sắc. Làm cách nào để ta có thể trở thành một người lãnh đạo được mọi người nghe theo? Hãy cùng nhìn vào tính cách của những phụ nữ thành đạt để xem họ đã rèn luyện kỹ năng lãnh đạo và tiến lên trên nấc thang quản lý như thế nào.
Bất bình đẳng giới ở châu Á…
Trước tiên, chúng ta cần nhìn thẳng vào sự thật. Phụ nữ khó thành đạt hơn nam giới. Sự phân biệt giới tính là một thực tế. Trong đa số trường hợp, nếu đồng nghiệp, đặc biệt là đồng nghiệp nam, đánh giá một phụ nữ là có năng lực, cô ta hay bị ghép kèm cái danh “khó chịu”, thậm chí “đáng ghét”. Đàn ông ít bị định kiến này hơn, ngay cả khi anh ta thật sự đáng ghét.
Muốn thăng tiến đến vị trí lãnh đạo, phụ nữ phải nỗ lực gấp bội so với đàn ông, đặc biệt khi hoạt động trong lĩnh vực do đàn ông thống trị. Đơn cử đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam. Các em thường xuyên chiến thắng các giải khu vực, nhưng mấy ai để ý đến huy chương các em mang về cho quốc gia. Mỗi khi đội tuyển nam thi đấu thì ngược lại. Dù thua cũng được cả nước hò reo cổ vũ. Giải thưởng của các doanh nghiệp và tiền tài trợ dành cho cầu thủ nam cao gấp mấy lần cho cầu thủ nữ. Nhiều danh thủ nữ rời trái bóng vẫn sống trong đói nghèo. Bất bình đẳng giới, tiếc thay, vẫn tồn tại trong xã hội.
Nhìn sang châu Âu
Nơi đây, bình đẳng giới tốt hơn nhiều so với châu Á, phụ nữ vào các vị trí đòi hỏi năng lực lãnh đạo cũng còn khó. Năm ngoái, danh thủ Alex Scott trở thành bình luận viên nữ đầu tiên của đài BBC cho giải World Cup Bóng đá nữ. Tưởng rằng con đường từ cầu thủ thành bình luận viên phải đơn giản. Nhưng không. Để chuẩn bị cho cuộc sống sau khi rời nghiệp thi đấu, cô phải có bằng đại học truyền thông và nhiều năm luyện tập căng thẳng. Có lần cô còn bị một đồng nghiệp nam mang câu bình luận của mình ra mạng xã hội làm trò cười.
Scott đã xử lý tình huống trên thế nào? Cô bảo: “Tôi chỉ quan tâm làm sao để mình làm công việc của mình tốt hơn. Tôi chẳng ‘cố giỏi hơn anh ta’. Tôi chỉ cố làm việc trọn vẹn nhất trong năng lực của mình. Tôi rất tâm đắc với câu phát ngôn của vận động viên tennis Billie Jean King – ‘May mắn cho ai bị áp lực’. Thay vì rầu rĩ ủ ê khi gặp khó khăn, chúng ta cần lật ngược vấn đề và nhìn nó một cách tích cực. Ta đã làm việc rất vất vả. Ta đã mất rất nhiều thời gian chuẩn bị. Vậy khi thời điểm của ta đến, phải nắm lấy nó và không để vuột mất”.
Trang bị kiến thức chuyên môn
Kiến thức sâu sắc về nghề nghiệp sẽ giúp chúng ta không dễ bị người ta áp đảo. Trong trường hợp bị lôi ra bêu xấu trên mạng xã hội kể trên, Scott bảo: “Tôi chỉ thấy buồn cười. Dù sao tôi cũng đã nêu quan điểm của tôi rất rõ ràng. Tôi thấy thoải mái. Kinh nghiệm sống đã cho tôi thấy rằng sau cùng, mọi người rồi sẽ hiểu rõ chuyện gì đã xảy ra”.
Trở lại vấn đề bước lên bậc thang danh vọng, làm sao để lên đến nấc cuối? Hãy thử phân tích quá trình trưởng thành điển hình của các lãnh đạo nữ.
Khi nào cần thân thiện?
Ở giai đoạn đầu, khi bắt đầu xây dựng sự nghiệp, chúng ta thường thân thiện để tạo các mối quan hệ đồng nghiệp và xã hội. Ta hay cười, hay pha trò làm mọi người vui vẻ. Nhưng gương mặt dù có cởi mở, thân thiện cách mấy thì cũng không đi quá xa được đâu. Hãy cẩn thận với thói quen ứng xử của bạn. Khi bạn bắt đầu bước lên bậc thang thăng tiến, người ta cần thấy bạn đáng tin cậy chứ không phải thân mật. Mọi người xung quanh sẽ trở nên xét nét với bạn hơn.
Điều này có nghĩa là bạn phải tránh quá thân thiện với mọi người trong môi trường làm việc. Thay vì vui vẻ làm hài lòng, bạn cần học cách ứng xử trịnh trọng và khuôn phép trong các mối giao tiếp xã hội của mình. Cách ứng xử này rất cần khi bạn truyền đạt quyết định của mình đến mọi người, nhất là khi đó là các quyết định khó khăn, đòi hỏi cân nhắc kỹ lưỡng.
Cân nhắc khi đưa ra quyết định
Người lãnh đạo phải nhận biết điều gì nên, điều gì không nên làm. Không có ranh giới rõ ràng giữa ánh sáng và bóng tối. Không có cái hoàn toàn đúng và hoàn toàn sai. Nếu bạn là giám đốc doanh nghiệp, làm sao cân đối được mối quan hệ cũng như trách nhiệm với các đối tượng khác nhau đây? Nhà đầu tư muốn bạn tăng doanh thu và lợi nhuận, mang lại hiệu quả cao nhất cho đồng vốn của họ. Khách hàng muốn giảm khoản tiền phải trả công ty bạn, nhưng lại muốn hưởng dịch vụ cung cấp ở mức tối đa. Nhân viên muốn giảm số giờ làm việc, nhưng lại được tăng lương. Chưa kể bạn phải để mọi người thấy doanh nghiệp của bạn đóng góp được nhiều cho xã hội.
Để làm hài lòng nhà đầu tư, bạn có thể mất lòng nhân viên. Để làm hài lòng khách hàng, bạn lại mất lòng nhà đầu tư. Để đưa ra quyết định cho đúng thật khó khăn. Khi bạn là phụ nữ, quyết định này khó khăn gấp bội, bởi bạn còn có khả năng bị nhân viên nam xét nét, thậm chí bất tuân lệnh của bạn.
Cảm tính là con dao hai lưỡi
Khi giải quyết vấn đề, không được dựa vào cảm tính. Phụ nữ đôi khi vội vàng khi phán xét. Ở vị trí lãnh đạo, điều này là tối kỵ. Cảm tính chỉ sử dụng trong tình huống cấp bách. Còn thì phải kết hợp cả lý trí và cảm tính. Không có cách nào khác ngoài bình tĩnh phân tích được thua rồi mới quyết định.
Tin người cũng là một kỹ năng phải rèn luyện. Không ai có thể làm được hết tất cả. Muốn đi xa, hãy đi cùng đồng đội, nhưng phải là đồng đội có năng lực. Chỉ làm được điều này khi chúng ta thiết lập được một tổ chức minh bạch. Trong tổ chức này, nhân viên có quyền đưa ra ý kiến bất đồng với cấp trên. Cấp trên cũng là con người, không phải ý kiến của lãnh đạo bao giờ cũng đúng đắn nhất. Nhân viên phải được quyền chất vấn và đề đạt những ý tưởng hay hơn. Những doanh nghiệp có tổ chức hoàn hảo luôn làm được điều này, còn doanh nghiệp yếu kém là nơi những nhân viên có ý kiến bất đồng với lãnh đạo bị trừng phạt.
Có một cách để tất cả mọi người đều đưa ra được ý kiến đóng góp. Trong một cuộc họp, bạn hãy yêu cầu những người ở vị trí thấp nhất phát biểu trước. Chẳng có gì chán hơn khi cấp trên thao thao bất tuyệt, còn mọi người thì ồ à gật gù: “Chỉ có ý kiến của sếp là có giá trị”. Hãy lắng nghe những người xung quanh mình. Nhiều khi bạn tìm được những ý tưởng độc đáo nhất từ những người tưởng chừng không quan trọng nhất.
>>>Xem thêm: 7 điều tối k ỵ phụ nữ thành công không bao giờ làm
Con đường của nữ G iám đốc Điều hành Facebook
Sheryl Kara Sandberg, sinh năm 1969, trở thành Chief Operations Officer của Facebook năm 2008. Năm 2012, chị trở thành thành viên nữ đầu tiên trong ban quản trị của hãng. Chị được tạp chí Time bình bầu là một trong 100 người có ảnh hưởng nhất hành tinh. Bí quyết nào giúp chị trở thành một lãnh đạo xuất sắc?
Oprah Winfrey là một người phụ nữ truyền cảm hứng cho Sheryl Sandberg
Không lập kế hoạch quá xa
Chị từng là một trưởng phòng nhân sự bình thường trong một cơ quan nhà nước của Mỹ. Chán môi trường làm việc, chị nghỉ để đi tìm cơ hội hấp dẫn hơn. Chị đã hành động theo châm ngôn của mình: “Dream long, plan short – Mơ xa, lên kế hoạch gần”. Không vạch kế hoạch cả đời. Người ta đã phát minh ra hết những thứ tuyệt vời nhất trên thế giới đâu. “Mơ ước để biết bạn muốn gì. Nhưng lập kế hoạch ngắn thôi. Kế hoạch này không phải là bạn cần đạt được những gì, mà phải là học được gì và giúp mọi người đạt được điều gì. Hãy tự đầu tư cho bản thân và cho thành công của đội ngũ mà bạn tham gia”, Sandberg khuyên.
Con tàu du hành
Chị kể lại cuộc gặp gỡ giữa mình với Eric Schmidt, Tổng Giám đốc của Google. Lúc phỏng vấn vào Google, ngoài việc chị rất thích công ty này, công việc chị được đề nghị chẳng có gì phù hợp với các tiêu chuẩn chị mong muốn. Chị chia sẻ điều đó với Schmidt. Ông bảo: “Cô yêu lý tưởng của công ty này. Đó là con tàu du hành của cô. Khi cô được mời giữ một vị trí trên con tàu, cô đừng quan tâm chỗ ngồi ấy như thế nào”. Công việc thoạt đầu Sandberg nhận ở Google, và sau này ở Facebook, đều nhỏ bé hơn so với nhiều vị trí khác chị được đề nghị vào thời điểm ấy. Nhưng chị đã tham gia Google và Facebook. Những vị trí bé nhỏ đã trở thành cơ hội khổng lồ.
Kể lại kinh nghiệm này, chị khuyên các phụ nữ muốn trở nên thành đạt: Không đơn giản là tìm việc. Hãy tìm một tổ chức có lý tưởng mà bạn yêu thích.
Hãy làm hết sức
Trong phòng làm việc của Sandberg có một bức tranh lớn in đôi bàn tay bẩn. Howard Schultz, nhà sáng lập của Starbucks, đã tặng chị bức tranh này. Ý nghĩa của bức tranh là tương lai thuộc về những ai sẵn sàng chấp nhận làm bẩn tay. Khi thấy việc cần làm, hãy xắn tay áo lên, dù nó tầm thường đến đâu. Không gì thay thế được lao động vất vả. Sự cần cù sẽ giúp bạn làm được bất cứ việc gì.
Mục đích của sự hăng say không phải để đạt được lợi ích cá nhân, mà để đóng góp cho tổ chức. Sandberg chia sẻ: “Tôi chưa thấy nhiều người đến công sở và hỏi có thể làm gì cho công ty. Hãy hỏi mình có thể làm gì để cống hiến. Bạn sẽ được cấp trên để ý dẫn dắt. Bạn sẽ thu được kết quả. Bạn sẽ được thăng tiến. Cơ hội đến từ chính những đóng góp của bạn”.
Tạo ảnh hưởng, không tạo thương hiệu cá nhân
Xây dựng ảnh hưởng của mình hoàn toàn khác với xây dựng thương hiệu cá nhân. Con người không phải là thương hiệu. Chỉ sản phẩm mới cần thương hiệu. Sản phẩm hoàn hảo luôn được đóng gói bóng bẩy. Con người lộn xộn và phức tạp hơn nhiều. Mỗi chúng ta đều có thể vừa là doanh nhân, vừa là vợ, là mẹ, là chị em gái. Chúng ta có những trải nghiệm hạnh phúc và đau thương trong cuộc đời. Chúng ta không hoàn hảo, vì thế chúng ta không thể là một sản phẩm được đóng gói.
Nhưng chúng ta cần xây dựng được ảnh hưởng của mình. Điều gì là quan trọng với bạn? Sẵn lòng dùng tiếng nói của mình để bảo vệ quan điểm là phẩm chất của nhà lãnh đạo. Nếu bảo vệ quyền lợi của riêng mình, mọi người không nể phục bạn. Bảo vệ một chính kiến hay lý tưởng, người ta sẽ kính phục và lắng nghe bạn.
Kỹ năng giao tiếp
Bạn xây dựng và truyền đạt tiếng nói của mình như thế nào? Các nữ lãnh đạo xuất sắc đều là bậc thầy trong kỹ năng giao tiếp. Hãy quan sát họ: Họ luôn ở trong trạng thái thoải mái, không hối hả. Khi ngồi trong cuộc họp, họ không dướn mình về phía trước mà thẳng lưng. Họ cân nhắc từ ngữ và cách phát ngôn. Mỗi câu nói của họ đều ngắn gọn, rành mạch, và có những khoảng lặng ở giữa câu để giúp người nghe hiểu thấm ý. Họ không bao giờ “ừm”, “à” hay “ồ”. Họ không lên giọng ở cuối câu. Lên giọng ở cuối biến câu khẳng định thành câu hỏi, và vì thế làm mất đi quyền lực.
Ứng dụng các bí quyết nói trên của các nữ lãnh đạo xuất sắc, bạn sẽ nhanh chóng xóa bỏ khoảng cách đến bậc thang cuối cùng của sự thành đạt.
Hãy mơ xa, nhưng lập kế hoạch gần, bởi những điều tốt đẹp nhất trong đời đều chưa được phát minh ra. Tìm được công ty có lý tưởng bạn tin yêu như tìm được con tàu du hành. Nếu được mời lên tàu, hãy lên, ngay cả khi chỗ ngồi nhỏ bé.
>>>Xem thêm: Những cuốn sách gối đầu giường cho lãnh đạo nữ
Ảnh: GEORGIA DEVEY SMITH
Harper’s Bazaar Việt Nam
