Các họ hương nước hoa phổ biến theo phương pháp Bánh xe hương liệu

Các họ hương nước hoa có thể được phân loại theo 2 phương pháp 7 gia đình cổ điển hoặc bánh xe hương liệu. Ảnh: La Collection Privée Christian Dior

Khi chọn mua nước hoa, đôi khi bạn sẽ thấy ghi chú rằng đây là nước hoa thuộc kiểu Chypre hay Ambrée hay Oceanic. Nghe lạ lẫm, nhưng đây là những lời mô tả họ hương của chai nước hoa ấy.

Dân sành chơi chỉ cần đọc họ hương là có thể phán đoán phần nào về mùi hương* của chai nước hoa. Có những họ hương nước hoa khiến ta say đắm, còn họ hương khác lại khiến ta nhăn mũi khó chịu. Thay vì chỉ bó buộc bản thân trong một nhãn hiệu nước hoa nhất định, khi đã hiểu về nhóm hương ưa thích, bạn có thể tìm tòi và thử nghiệm với các nhãn hiệu nước hoa khác nhau thuộc họ hương ấy. Từ đó mở rộng phạm trù các mùi hương phù hợp sở thích cá nhân.

*Xin lưu ý là nhóm hương nước hoa không phân loại nguyên liệu tạo nên mùi hương, mà chỉ phân loại hiệu ứng của sản phẩm cuối cùng sau pha chế.

Vì đâu xuất hiện phương pháp phân loại hương nước hoa?

Việc phân loại các họ hương nước hoa bắt đầu vào giai đoạn cuối thế kỷ 19. Phương pháp lúc này chọn ra 7 gia đình mùi hương chính. Đó là những tổ hợp mùa hương được ưa chuộng nhất bấy giờ, sử dụng chủ yếu là nguyên liệu thuần thiên nhiên.

Nhưng sau đó, giới chế tác nước hoa đồng ý rằng phương pháp này quá căn bản. Đến năm 1945, ngành công nghiệp nước hoa bắt đầu sáng chế ra những nguyên liệu tổng hợp, tạo ra những tổ hợp hương thơm vượt quá phạm trù của phương pháp phân loại căn bản. Từ đó, hệ thống phân loại được thêm thắt 5 họ hương mới. Để rồi cuối thế kỷ 20 xuất hiện một phương pháp hoàn toàn mới gọi là bánh xe hương liệu.

Ảnh: Guerlain

Năm 1949, nhà chế tác nước hoa Paul Jellinek lần đầu tiên sáng chế ra bánh xe hương liệu (The Fragrance Wheel). Nó như một công cụ hình học, không chỉ giúp phân loại mùi hương, mà còn giúp chọn lọc và sắp xếp các thành phần chế tác nước hoa vào từng nhóm, giúp dễ dàng tạo nên các tổ hợp hương mới.

Sau đó, năm 1983, nhà chế tác nước hoa Michael Edwards tái thực hiện bánh xe hương liệu với lôgíc của riêng mình. Phương pháp của Michael Edwards thành công đến nỗi nó có thể được áp dụng không chỉ trong ngành công nghiệp nước hoa mà còn trong chế tác rượu vang, chế tác sản phẩm vệ sinh, tẩy rửa…

Thông qua bánh xe hương liệu, những họ hương nước hoa phong cách hiện đại, nhờ vậy, có những cách phối hợp linh hoạt hơn, đa dạng hơn khi so sánh với phương pháp truyền thống.

VUI VUI

Tuy có nền tảng chung là bánh xe hương liệu của Michael Edwards nhưng những chuyên gia trong ngành nước hoa đôi khi chẳng đồng tình với nhận xét của nhau về mùi hương. Họ thậm chí còn cải biến bánh xe hương liệu theo sở thích riêng!

Các họ hương nước hoa phổ biến, theo hai phương pháp phân loại

Phương pháp truyền thống: 7 gia đình gốc + 5 gia đình mở rộng

Phương pháp của năm 1900 đến nay vẫn được sử dụng bởi một số những nhà chế tác nước hoa phong cách cổ điển.

Soliflore: Công thức chỉ sử dụng một mùi hương hoa làm nốt hương chủ đạo. Các nguyên liệu sử dụng nhằm tôn vinh nốt hương này. Ngày nay, một số dòng nước hoa cao cấp (high perfumerie) vẫn chọn phong cách chế tác nước hoa với một nốt tinh thuần.

Nước hoa Rose Kabuki của Christian Dior gợi nhớ đến mùi hoa hồng trong sương sớm, không pha lẫn với bất kỳ hương thơm nào khác.

Floral Bouquet: Công thức hoà quyện nhiều mùi hương khác nhau, như một bó hoa tươi.
Woody: Tổ hợp nước hoa họ gỗ. Các tổ hợp thường sử dụng gỗ đàn hương (sandalwood) hay tuyết tùng (cedar), kết hợp với hoắc hương (patchouli).
Leather: Họ hương hoa da thuộc. Các chai nước hoa thường sử dụng hương mật ong, thuốc lá, gỗ và nhựa gỗ ở các tầng hương giữa và cuối, nhằm gợi nhắc đến mùi hương của da thuộc.
Ambery: Dịch tạm là hổ phách. Tổ hợp mùi hương này sử dụng vani kết hợp với các chiết xuất động vật, gỗ và hương hoa. Đôi khi xuất hiện tinh dầu và nhựa cây thơm.

Nước hoa Tonka Impériale của Guerlain được hãng liệt kê vào gia đình mùi hương Ambery. Ảnh: Guerlain

Fougère: Trong tiếng Pháp có nghĩa là rêu phong. Các chai nước hoa họ Fougère có tầng hương cuối sử dụng tổ hợp oải hương (lavender), coumarin chiết xuất từ đậu Tonka và rêu sồi (oakmoss). Với đặc trưng sắc sảo và phảng phất hương gỗ, tổ hợp Fougère thường xuất hiện trong nhóm nước hoa nam.
Síp / Chypre: Có nghĩa là Cyprus trong tiếng Pháp, theo tên hòn đảo Síp ở Địa Trung Hải. Tổ hợp đặc trưng kết hợp hoa cam bergamot, rêu, hoắc hương và nhựa thơm labdanum đến từ cây gỗ hồng trên đảo. Nó được đặt tên theo một chế tác của Francois Coty. Đến nay, tuy cách phân loại nước hoa truyền thống không còn thịnh hành nhưng họ hương Chypre tiếp tục được ưa chuộng.

>>> THAM KHẢO: CHYPRE DE COTY 1917: MÙI HƯƠNG THAY ĐỔI NGÀNH CÔNG NGHIỆP NƯỚC HOA

Chai nước hoa Chypre do François Coty sáng chế năm 1917. Ảnh: The Perfume Chronicles

Năm 1945, phương pháp phân loại nước hoa truyền thống này được thêm 5 nhóm mới. Chúng ra đời dựa trên sự phát triển của nguyên liệu chế tác nước hoa, cũng như sự thay đổi của gu chơi nước hoa thời đại.

Bright Floral: Kết hợp hai nhóm Soliflore và Floral Bouquet truyền thống.
Green: Diễn giải họ hương Chypre một cách nhẹ nhàng hơn, trẻ trung hơn. Mùi hương này thường dành cho lứa tuổi trẻ trung hơn khi so sánh với nước hoa Chypre truyền thống.
Citrus/Fruity: Nhóm nước hoa tươi mát sử dụng trái cây làm hương chủ đạo. Trong quá khứ từng có những chai eau de cologne theo họ hương này, nhưng từ năm 1945, do công nghệ chiết xuất nước hoa cho phép giữ lại sự tươi mới của tinh dầu cam chanh, nên họ nước hoa này ngày càng thịnh hành. Harper’s Bazaar cũng xin ghi nhận rằng cam chanh là nhóm tinh dầu dễ bay hơi nhất, có hạn sử dụng ngắn nhất trong các nhóm tinh dầu.
Gourmand: Nhóm nước hoa tạo cảm giác ngon miệng. Tổ hợp hương thường sử dụng vani, đậu Tonka, và các nguyên liệu tổng hợp có khả năng mô phỏng mùi vị thức ăn hay trái cây.
Ozone/Oceanic/Aquatic: Họ hương nước hoa mới nhất trong lịch sử, xuất hiện vào thập niên 1990. Rất tươi mát và sạch sẽ, gợi nhớ mùi hương của gió nước biển và mưa.

Nước hoa Dolce & Gabbana Light Blue Sun theo nhóm Ozonic/Aquatic. Ảnh: Dolce & Gabbana

Phương pháp bánh xe hương liệu

Phương pháp phân loại hương liệu cũ kỹ thường tách biệt từng mùi hương vào từng nhóm gia đình riêng. Đôi khi điều này gây tranh cãi vì một mùi hương có thể gợi nhắc đến nhiều tổ hợp gia đình mùi hương khác nhau. Phương pháp bánh xe hương liệu hạn chế những tranh cãi này khi tạo ra sự linh hoạt trong phân loại mùi hương.

Cách phân loại các họ hương nước hoa phổ biến theo bánh xe hương liệu (Fragrance Wheel) – Harper's Bazaar

Bánh xe hương liệu chủ yếu có 5 họ hương chủ đạo là Hoa (Floral), Viễn Đông (Oriental), Gỗ (Woody), Rêu (Fougère), và Tươi Mát (Fresh). Các họ chính này còn được tách nhỏ ra làm nhiều nhóm nhỏ khác. Xoay quanh bánh xe là các họ Floral, Oriental, Woody và Fresh. Ở trung tâm là họ Fougère, vì tổ hợp hương này thường chứa đựng yếu tố chung của 4 họ hương còn lại.

HỆ HOA (FLORAL)

Gia đình hương hoa có hai nhóm nhỏ chủ đạo là Floral (Hoa ngọt ngào) và Soft Floral (Hoa tươi mát). Đôi khi Fruity (hương trái cây) hay Floral Oriental (hương hoa đậm gia vị) cũng được thêm vào họ hương Floral. Trong các họ hương nước hoa, Floral là nhóm chiếm đa phần tỉ lệ các chai nước hoa nữ tung ra thị trường.

HỆ VIỄN ĐÔNG (ORIENTAL)

Các mùi hương đến từ các gia vị lạ lẫm, ngoại lai được sắp xếp vào họ hương nước hoa này. Có thể kể đến quế, trầm hương (oud), hồi, thuốc lá… kết hợp cùng mùi ngọt ngào của đậu Tonka và vani. Chúng được phân loại vào các nhóm nhỏ là Soft Oriental, Oriental và Woody Oriental (hương gỗ pha gia vị Á Đông). Các chai nước hoa trong họ hương Viễn Đông thường mang tính chất gợi cảm, quyến rũ, nồng nàn.

HỆ GỖ (WOODY)

Gia đình nước hoa hương gỗ có thể dao động từ ấm áp (nếu ngả sang Oriental) sang tươi mát (nếu ngả sang Fresh). Vì vậy chúng phù hợp cho cả nam lẫn nữ. Gia đình nước hoa họ gỗ cũng bao hàm các loài cây cỏ, như cỏ hương bài vetiver, lá thơm; bên cạnh đó là da thuộc. Các tổ hợp mùi hương có thể được phân loại thành những nhóm nhỏ là Woods (gỗ nồng ấm), Mossy Wood (có hương rêu phong), Dry Wood (thuần gỗ).

HỆ TƯƠI MÁT (FRESH)

Các mùi hương gợi nhớ đến ngày hè như cam chanh, gió biển là chủ đạo trong họ nước hoa này. Tươi mát cũng là hệ hương thông dụng nhất trong thị phần nước hoa dành cho nam.

Trong hệ hương tươi mát có vô số tổ hợp có sự khác biệt tương đối rõ rệt. Aromatic là hương gỗ tươi mát. Water là hương của gió biển và nước, tạo ra cảm giác tươi mát khi dùng nhiều cồn trong công thức. Green là tổ hợp của hương hoa và sự tươi mát. Citrus là các hương nước hoa lấy họ cam chanh làm chủ đạo, ví dụ như bergamot, chanh vàng, chanh xanh, quýt, bưởi, và tinh dầu từ hoa của các loài trái cây này. Thông qua mối liên kết với cam chanh, họ hương tươi mát cũng bao gồm mùi hương trái cây (Fruity), một địa hạt mới phát triển từ năm 1995 của ngành công nghiệp nước hoa.

HỆ RÊU (FOUGÈRE)

Một số bánh xe hương liệu hiện đại bây giờ thậm chí đã xóa hệ rêu ra khỏi danh sách các họ hương nước hoa, chỉ đơn giản vì nó quá mông lung và sử dụng các hương thơm trích ra từ bốn họ nước hoa còn lại.

Trích dẫn The Perfumed Court, Bespoke Unit, The Perfume Society
Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam