Rượu vang - chất men đồng hành cùng lịch sử nhân loại

Hơn là một thức uống, rượu vang và lịch sử của nó đã thành một thực thể sống động trong hành trình tiến hóa của loài người. Từ một sản vật mọc lên từ đất, nho không khác lắm với nhiều loại trái cây, nhưng nhờ bàn tay sáng tạo của con người, nho đã có hồn, có thần thái về hương vị để trở thành rượu vang.

Lịch sử pha lẫn huyền thoại

Đi tìm khởi nguồn của rượu vang theo đường khảo cổ là hướng có nhiều dữ liệu nhất qua những di chỉ khai quật được như hạt nho giống, bình đựng, vật dụng ép, ủ nho và hình khắc trên tiền cổ… Các nhà khảo cổ đã tìm thấy những hạt nho giống có niên đại 8000 năm trước công nguyên (TCN) ở Thổ Nhĩ Kỳ, Syria, Lebanon và Jordan.

Chính bởi vì có quá khứ thật xa xôi nên sự ra đời của rượu vang cũng khoác thêm tính thần thoại. Trong truyền thuyết Ba Tư, tì thiếp của vua Jamsheed cố uống chất nho lên men để tự tử vì cho đây là chất độc. Ai ngờ cô không chết mà lại trẻ trung xinh đẹp hơn. Vì thế, rượu vang ra đời dưới danh “thần dược”. Ngay đến từ “nâng ly chúc mừng” (toast) cũng bắt nguồn từ thói quen người La Mã hay làm là thả miếng bánh mì nướng vào rượu vang để át mùi tạp và nồng độ cồn dư trong rượu.

Năm 3000 TCN người Ai Cập tạo ra danh sách rượu vang để kiểm kê kho rượu, năm 2000 TCN vang được sản xuất ở Ý, nhưng mãi đến năm 425 TCN, công nghệ làm rượu vang ở Pháp mới bắt đầu. Người Mỹ tiếp nhận rượu vang muộn hơn (năm 1683 sau công nguyên) và vườn nho đầu tiên được các nhà truyền giáo Pháp trồng ở California. Không kể thùng gỗ sồi ủ sản phẩm của nho ép xuất hiện cách đây ít nhất 2000 năm, từ khi những chai thủy tinh ra đời thay cho bình đá và bình đất để đựng rượu, rượu vang lại có thêm lịch sử của nút bần với cái mốc đáng nhớ là khoảng cuối thế kỷ XVII và lịch sử các loại ly uống vang bắt nguồn từ Napoléon Đại đế.

Không những tự làm nên lịch sử, vang cũng được lịch sử nhắc đến khi từng được coi như một đơn vị tiền tệ. Những bình rượu vang có dán nhãn, tên nhà sản xuất, năm ra đời… cũng đã được nhận diện khi người ta khai quật lăng mộ Pharaoh Ai Cập, Tutankhamon vào năm 1922. Trong lịch sử hiện đại, người ta thường nhắc đến những chai vang quý được tìm thấy trong xác tàu Titanic hay chuyện cố tổng thống Mỹ Thomas Jefferson đã có công sưu tập rượu vang từ hầm rượu của 5 vị tổng thống đầu tiên.

Rượu vang ngon, món nợ từ đất và trái

Rượu ngon là tác phẩm của thiên nhiên và con người. Với thiên nhiên, đó là “đất lành nho mọc”, loại nho không chỉ để ăn mà hầu hết là để cho ra hương vị rượu vang mà người trồng mong muốn. Chất lượng vang phụ thuộc vào lượng khoáng chất mà cây nho hấp thụ. Theo địa chất học, những loại đất phù hợp cho nho làm vang ngon là đất trầm tích, phù sa, đất hồi, đất cạnh suối nước khoáng…

Sau đất là đến các giống nho. Đã có một số giống trụ vững qua bao thế kỷ. Nổi bật là các nhóm nho châu Âu. Kế đến là những giống nho lai của Bắc Mỹ. Cuối cùng là cuộc lai ghép nho châu Âu với nho Bắc Mỹ đưa đến đa dạng các loại nho đang trồng hiện nay rải rác toàn cầu. Nho để làm rượu vang đã trở thành thứ sản vật được trồng nhiều trên toàn cầu đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và tâm trí của người trồng.