Tại đại lộ số Năm, New York, hàng ngày vẫn có một cụ già cưỡi xe đạp đỏ, diện áo khoác xanh da trời và liên tục chụp ảnh người qua đường với chiếc máy Nikon trên tay. Có lẽ nhiều khách du lịch sẽ bất ngờ nếu nhìn thấy cảnh tượng này. Nhưng với người dân New York và các tín đồ thời trang sành sỏi, cụ già không xa lạ gì. Ông chính là Bill Cunningham, nhiếp ảnh gia mục On the Street (Trên đường phố) của tờ báo The New York Times tiếng tăm.
Trong hơn 40 năm cầm máy ảnh, Bill Cunningham ghi lại mọi khoảnh khắc thời trang đường phố đẹp mà không quan tâm người mặc là ai. Nhiếp ảnh gia này cũng là một tín đồ thời trang cuồng nhiệt và luôn tìm kiếm vẻ đẹp thời trang từ những hình ảnh đời thường giản dị.
KHỞI SỰ GIAN NAN
Năm 1948, chàng sinh viên 19 tuổi Bill Cunningham quyết định nghỉ ngang trường Harvard và đến New York làm việc tại công ty quảng cáo Bonwit Teller. Một năm sau, Bill bỏ luôn nghề quảng cáo để theo đuổi sự nghiệp thiết kế mũ. Nhà thiết kế trẻ đặt tên thương hiệu mũ là William J., với “tổng hành dinh” đặt tại căn hộ của ông ở Carnegie Hall Studio, New York.Những năm tháng theo nghề thiết kế mũ đã mang đến cho Bill Cunningham mối quan hệ mật thiết với báo giới và các nhà tạo mẫu. Đó là lý do khi ngừng thiết kế, Bill theo nghiệp viết báo, tất nhiên là viết về thời trang.
Bill Cunningham thời trẻ
Ngay từ những ngày đầu, tính cách kiên định đến mức ương bướng của ông đã bộc lộ rõ ràng. Bill Cunningham không ngại bỏ việc tại tờ Women’s Wear Daily khi bài báo của mình không được đăng. Sau đó, ông tiếp tục cuộc hành trình phóng viên thời trang tại tờ Chicago Tribune. Thế rồi Bill Cunningham được người bạn tặng một chiếc máy chụp ảnh với lời nhắn “hãy dùng nó như một cuốn sổ tay ghi chép”. Chiếc máy ảnh đầu đời này đã đưa những bức ảnh thời trang với cái tên Bill Cunningham xuất hiện lần đầu năm 1970 trên hai tờ báo The Times và The Daily News.
Thế nhưng chàng phóng viên ảnh Bill Cunningham cũng phải mất đến tám năm mới “bước ra ánh sáng”. Năm 1978, ông tình cờ khoe cô bạn tấm ảnh mình chụp một cô gái trong chiếc áo khoác “có đường vai áo may đẹp tuyệt vời”. Bill không hề biết người mẫu trong ảnh chính là minh tinh nổi danh Greta Garbo!
Tấm ảnh thời trang mới lạ đó lập tức lọt vào mắt xanh Arthur Gelb, Tổng biên tập tờ The New York Times. Arthur Gelb xem thêm các tấm ảnh khác của Bill và phát hiện ra Bill đã tình cờ chụp rất nhiều người nổi tiếng như đệ nhất phu nhân Jackie Kennedy, diễn viên Farrah Fawcett… Số phát hành vào ngày 30–12–1978 của tờ The New York Times là một số báo đặc biệt khi các tấm ảnh thời trang đường phố của Bill Cunningham chiếm đến nửa trang báo. Lần đầu tiên, một tờ báo danh tiếng đăng ảnh chụp các ngôi sao mà không cần xin phép. Trong ảnh, các nhân vật hiện lên giản dị, gần gũi và nổi bật. Họ xuất hiện trong ảnh của Bill Cunningham như một người qua đường bất kỳ chứ không phải là những ngôi sao nổi danh. Trước Bill Cunningham, chưa nhiếp ảnh gia nào làm được điều này.
Sau khi trở thành phóng viên ảnh thời trang cho The New York Times, Bill Cunningham tiếp tục trung thành với phong cách chụp ảnh tự nhiên. Khác với các tấm ảnh chụp street style của tạp chí Vogue hay Harper’s Bazaar, ông không quan tâm đến người mặc là ai: “Tất cả những gì tôi thấy là quần áo. Tôi chỉ thích những người mặc đẹp và tìm kiếm những người thật sự nổi bật”.
NGƯỜI ĐÀN ÔNG CỦA PHỐ PHƯỜNG
Những tấm ảnh của Bill Cunningham tác động rõ rệt đến quan niệm ăn mặc của số đông. Tại các buổi trình diễn thời trang, phụ nữ cố gắng khoe những bộ cánh lộng lẫy để mong được lọt vào ống kính của ông. Ngoài phố, người New York cũng ý thức mặc đẹp hơn, vì biết đâu sẽ được Bill Cunningham để mắt tới.
Năm 1984, The New York Times đăng bốn tấm ảnh Bill Cunningham chụp người qua đường mặc áo len dài tay do Marc Jacobs thiết kế. Chiếc áo len dài tay nhanh chóng nổi tiếng và được các tín đồ săn lùng. Đây cũng chính là điểm khởi đầu cho sự nghiệp của nhà thiết kế Marc Jacobs.
Với Bill Cunningham, chụp ảnh là một trong những phương thức để giải tỏa stress. Đặc biệt hơn, ông không bao giờ chụp ảnh với chủ định sẵn. Bill Cunningham như một lãng tử đạp xe lang thang trên phố và đợi đường phố lên tiếng. Trong hơn bốn thập kỷ chụp ảnh thời trang đường phố, Bill Cunningham chụp hàng triệu tấm ảnh nhưng hiếm khi công bố chúng. Căn hộ của ông không có tủ quần áo, bếp hay phòng tắm riêng nhưng lại đầy ắp ảnh lưu trữ.
Với kho tàng ảnh phong phú ấy, Bill Cunningham trở thành một cuốn từ điển thời trang sống như lời nhà thiết kế Oscar de la Renta: “Hơn bất cứ ai tại thành phố này, Bill sở hữu lịch sử bằng ảnh về thời trang từ 40, 50 năm trước. Đó là cái nhìn tổng thể về thời trang trong đời sống của người dân New York”.
Ngày nay, làn sóng thời trang đường phố bùng nổ với hàng loạt các tên tuổi nhiếp ảnh gia nổi tiếng như Tommy Ton, Scott Schuman… Các blogger thời trang đường phố như Bryanboy, Susie Lau bắt đầu được giới chuyên môn để mắt tới. Tất cả đều bắt nguồn từ các tấm ảnh của Bill Cunningham. Harold Koda, Giám tuyển Viện Trang phục Bảo tàng MET, nhận định: “Phong cách đường phố khởi đầu vàolúc Bill nhận được chiếc máy ảnh. Bill là người đầu tiên ghi lại hình ảnh của những người bình thường nhưng ăn mặc tuyệt vời trong cuộc sống hàng ngày”.
NGƯỜI GIỮ KÝ ỨC CỦA “NHỮNG CHÚ CHIM THIÊN ĐƯỜNG”
Sau hơn bốn thập kỷ gắn bó với địa hạt thời trang đường phố, năm 2008, Bill Cunningham được Bộ Văn hóa Pháp trao tặng Huân chương về Văn học nghệ thuật. Cùng năm này, trung tâm mua sắm nổi tiếng Bergdorf Goodman tỏ lòng ngưỡng mộ Bill Cunningham với cửa sổ trưng bày đặc biệt, dùng ảnh phóng to trang mục của ông trên The New York Times. Ngoài ra, chiếc xe đạp màu đỏ là phương tiện giao thông hàng ngày của nhiếp ảnh gia cũng được trưng bày. Tháng 3–2012, Bill Cunningham tiếp tục nhận giải thưởng Medal of Excellence của nhà hát Carnegie Hall, Mỹ.
Trong cuốn phim tài liệu Bill Cunningham New York ra mắt năm 2010, Bill Cunningham cho biết các nhân vật thời trang trong ảnh của mình đều là “những thứ hiếm hoi, một ai đó không giống với 10 triệu người khác”. Và ảnh của ông cũng là những khung hình hiếm hoi mà nổi bật như vậy.
Địa điểm chụp ảnh yêu thích của Bill Cunningham là góc đại lộ số Năm và đường số 57. Năm 2006, Bill Cunningham đăng bài báo ảnh The Trophy (Chiến tích) trên The New York Times. Các nhân vật trong ảnh đều sử dụng túi xác ngắn của Goyard. Ngay sau đó, chiếc túi này lập tức trở thành sản phẩm Gotyard bán chạy nhất tại Mỹ trong năm này.
Hơn 80 tuổi, Bill Cunningham vẫn hàng ngày xuống phố, ghi lại hình ảnh “những chú chim thiên đường”, cách mà ông gọi những phụ nữ mặc đẹp trên đường phố New York. Từ những bức ảnh ấy, Bill Cunningham đã khai sinh ra thời trang đường phố và đưa chúng phổ biến như hôm nay.
