Ảnh: Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam
Đi chợ Tết (bột màu trên lụa, 1940)
NGUYỄN TIẾN CHUNG (1914–1976)
Nhiều họa sỹ đồng nghiệp miêu tả Nguyễn Tiến Chung là người sinh ra để vẽ tranh lụa. Họa sỹ tốt nghiệp trường Mỹ thuật Đông Dương khóa XI (1936-1941) thường miêu tả cuộc sống nông dân và vẻ đẹp của thiếu nữ qua các tác phẩm của mình.
Tác phẩm Đi chợ Tết kể lại không khí hân hoan của ngày Tết Nguyên đán. Trong không gian là khu chợ hoa, hai người phụ nữ mặc áo dài rảo bước và vui vẻ lựa hoa. Tuy bức tranh này không đặc tả áo dài, nhưng nó vẫn cho thấy một xã hội Việt Nam đổi mới. Hai người phụ nữ phối áo dài với khăn choàng – một phong cách Tây âu, bởi khăn choàng là món phụ kiện du nhập từ phương Tây.
Hiện tại bức tranh Đi chợ Tết đang được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, 66 Nguyễn Thái Học, Ba Đình, Hà Nội.
***
Ảnh: Christie’s
Mother and child (mực tàu và bột màu trên lụa, 1940)
NGUYỄN CÁT TƯỜNG (1912–1946)
Chiếc áo dài Le Mur trong bức tranh Mẹ và con của họa sỹ–nhà thiết kế thời trang Nguyễn Cát Tường là biểu tượng của sự kết hợp giữa truyền thống Việt Nam và đổi mới hiện đại.
Trên khung cảnh là chiếc giường với những trang trí truyền thống – phượng hoàng, mây và sắc đỏ, cùng các thắt bím tua rua – hai mẹ con nổi lên như một hình ảnh về sự đổi mới. Người mẹ mặc áo dài hoa, ôm sát cơ thể và có đường cắt xẻ khéo léo ở eo. Form dáng này vừa tôn vinh vẻ đẹp nữ tính, vừa phản ánh form dáng hiện đại so với các tà áo dài truyền thống. Đi kèm là chiếc khăn quàng cổ và dép cao gót, làm nổi bật sự đổi mới trong phong cách thời trang của phụ nữ Việt.
Trong bức tranh, những chi tiết được cài cắm không chỉ mô tả phong cách thời trang của thời đại, mà còn là thông điệp về sự chuyển mình của xã hội Việt Nam trong đầu thế kỷ 20.
Tranh thuộc bộ sưu tập tư nhân của Pháp, đã được đấu giá tại Sotheby’s Singapore vào tháng 4/2004, với giá 75.000 đô-la Singapore. Hiện nay, giá trị tác phẩm ước tính khoảng 400.000 đô-la Mỹ (khoảng 10,4 tỉ đồng).
***
Ảnh: Christie’s
Portrait d’une Femme (sơn dầu, 1939)
LƯƠNG XUÂN NHỊ (1914–2006)
Bức tranh phản ánh sự thay đổi văn hóa và xã hội Việt Nam thời kỳ 1930–1940. Bức tranh này vẽ người phụ nữ mặc áo dài cách tân do Nguyễn Cát Tường thiết kế. Phong cách thể hiện vẻ đẹp, sự tự tin và tinh thần đổi mới đối lập với hình mẫu truyền thống ngoan hiền, phục tùng.
Chiếc áo dài hiện đại hở nhẹ phần eo, kết hợp khăn quàng cổ, quần trắng với gương mặt nổi loạn, kiêu hãnh và mái tóc garçonne hoàn toàn phá cách khỏi búi chignon cổ điển là bước chuyển mình của người phụ nữ Việt Nam trong bối cảnh lịch sử đầy biến động.
Tác phẩm thuộc bộ sưu tập tư nhân của Pháp, từng đấu giá tại Christie’s Hong Kong (2021) với giá 2.125.000 đô-la Hồng Kông. Hiện bức tranh khoảng 500.000 đô-la Mỹ (gần 12,7 tỉ đồng).
***
Ảnh: Christie’s
Au marché aux fleurs de pêcher (mực tàu và bột màu trên lụa, đặt trên giấy, 1939)
LƯƠNG XUÂN NHỊ (1914–2006)
Với đường nét mềm mại và gam màu dịu nhẹ, Lương Xuân Nhị vẽ nên ba thiếu nữ tại chợ hoa đào trong những ngày Tết. Bên trái là người nông dân bán hoa đào. Bên phải là hai cô gái mặc áo dài hiện đại, tóc ngắn trẻ trung, đối lập duyên dáng với người phụ nữ bên trái.
Sử dụng trang phục – áo dài và trang phục thực tế – Lương Xuân Nhị cho thấy cách xã hội Việt Nam đón nhận những đổi mới. Người phụ nữ bán hoa đào đại diện cho tầng lớp thành thị hiểu biết, không thù địch với sự tiến bộ – mà sự tiến bộ này thể hiện qua hai người phụ nữ bên phải.
Tranh được đấu giá tại Christie’s Hong Kong vào tháng 11–2023, thuộc sở hữu tư nhân Việt Nam. Hiện có giá khoảng 200.000 đô-la Mỹ (hơn 5 tỉ đồng).
***
Ảnh: Christie’s
Portrait of Le Thi Luu (sơn dầu, 1935)
LÊ PHỔ (1907–2001)
Tác phẩm hiếm hoi của Lê Phổ trong giai đoạn đầu sự nghiệp, là bức tranh chân dung vẽ Lê Thị Lựu năm 24 tuổi, mặc tà áo dài truyền thống của Việt Nam.
Lê Thị Lựu không chỉ là nữ họa sỹ tài hoa, bà còn là người bạn và nguồn cảm hứng của thế hệ họa sỹ Việt Nam hiện đại đầu tiên thế kỷ 20. Lê Thị Lựu, trong tà áo dài cách tân của Nguyễn Cát Tường nhưng vẫn giữ nét cổ điển Bắc Bộ, tựa như hậu duệ của bức chân dung tổ tiên treo phía sau, thanh lịch mà trầm tư. Gương mặt kiều diễm, lớp trang điểm với đôi môi đỏ thắm, không chỉ gợi buồn mà còn toát lên nghị lực, dự báo cuộc đời kiên cường của bà.
Tác phẩm này thuộc sở hữu tư nhân Việt Nam, đấu giá tại Christie’s Hong Kong (2024) với giá 5.040.000 đô-la Hồng Kông (khoảng 16,5 tỉ đồng). Hiện khoảng 800.000 đô-la Mỹ, gần 21 tỉ đồng.
***
Ảnh: Christie’s
Dans les lotus (Mực tàu và màu nước trên lụa, 1933)
NGUYỄN TƯỜNG LÂN (1906–1946)
Họa sỹ Nguyễn Tường Lân vẽ bức tranh này sau khi tốt nghiệp Trường Mỹ thuật Đông Dương.
Giữa không gian tràn ngập sắc sen trong bức tranh là hình ảnh thiếu nữ đặc trưng với mái tóc đen mượt, nhẹ nhàng nâng niu bông sen trắng, ngồi vững chãi trên chiếc thuyền tre màu nâu. Mẫu áo dài hiện đại Nguyễn Cát Tường sáng tạo, khẳng định vẻ đẹp mới của phụ nữ Việt, vươn lên vượt qua khuôn khổ cũ.
Cũng có thể cho rằng bức tranh này không chỉ đơn thuần vẽ người phụ nữ mặc áo dài, mà còn nắm bắt được bản chất của cuộc sống đơn giản của Việt Nam. Hoa sen, biểu tượng của sự trong sáng, và các sắc màu tĩnh tâm, mang đến cảm giác bình yên khi ngắm trnah.
Tranh thuộc sưu tập tư nhân Việt Nam, đấu giá tại Christie’s Hong Kong vào tháng 9–2024 với giá 3.150.000 đô-la Hồng Kông. Giá thị trường hiện tại khoảng 500.000 đô-la Mỹ (gần 12,7 tỉ đồng).
**Êkíp thực hiện**
Editor: NGỌC ANH
Cảm ơn Nhà nghiên cứu Nghệ thuật Văn hóa Việt Nam Thục Đoan đã hỗ trợ bài viết
TIN LIÊN QUAN:
TRANG SỨC NGỌC TRAI TRONG NHỮNG BỨC TRANH SƠN DẦU CỔ ĐIỂN
LỄ HỘI THIẾT KẾ SÁNG TẠO HÀ NỘI LÀM SỐNG DẬY BỨC TRANH TRĂM TUỔI CỦA VICTOR TARDIEU
LÊ THỊ LỰU, NỮ HỌA SỸ ĐẦU TIÊN CỦA NỀN MỸ THUẬT HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
Harper’s Bazaar Việt Nam
