“Nghệ thuật đã đưa tôi đến miền đất màu mỡ cho niềm đam mê và sáng tạo không giới hạn.”
Nghệ sĩ Tia Thủy Nguyễn miệt mài từ 2016 đến 2018 mang Silver Room vùng đồi núi Aix-en-Provence, nước Pháp. Từ đây, Tia đã mở thêm một cánh cửa để phương Tây bước vào thế giới nghệ thuật đương đại Việt Nam. Tác phẩm là cuộc dạo chơi giữa sử thi, kiến trúc Tây Nguyên, Phật giáo, thủ công và mỹ thuật Việt Nam.
Nghệ sỹ Tia Thủy Nguyễn
Cảm hứng Tây Nguyên trong Silver Room của Thủy Nguyễn
Silver room lấy cảm hứng từ nhà Rông của các dân tộc miền núi Bắc Tây Nguyên. Silver Room mang kích cỡ tương đương một căn nhà thật. Tổng chiều cao của nó 16.2 mét, rộng 6 mét và dài 14.9 mét. Để hiện thực hóa Silver Room tại Pháp, Thủy Nguyễn đã phải tính toán đến tất cả các yếu tố. Từ những biến đổi về độ ẩm, khí hậu tác động lên gỗ. Phải mất 10 tháng để già làng Ynut tìm được vật liệu gỗ phù hợp. Sau đó ông xử lý gỗ thật kỹ trước khi ráp thành tác phẩm. Toàn bộ hệ thống 26 cột nhà và sàn được làm từ khoảng 1,300 mét khối gỗ sến đỏ.[1]
Cấu trúc mái mở được dựng từ những thân tre già cao từ 4-12 mét. Tất cả mọi mối nối của nhà Rông đều buộc bằng dây, không dùng đinh. Chỉ có già làng – nghệ nhân Ynut mới biết cách dựng mái, buộc tre
“Dựng mái nhà đúng là một nghệ thuật siêu đẳng, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Mọi mưa gió, bão bùng trên tầng cao đều không quật được sức người, trí tuệ và kinh nghiệm đắc tâm cổ truyền. Những ai chưa chứng kiến, chưa bắt tay làm thì thật khó tưởng tượng”, cô chia sẻ. Tuy nhiên, kiến trúc này dường như chìm vào cảnh quang rừng núi của Aix-en-Provence.
Nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi cảm thấy rất thích thú với Silver Room
Triết lý Phật giáo
Bước lên các bậc thang, bạn sẽ thấy căn phòng vuông vức với một lối vào duy nhất. Kết cấu này lấy cảm hứng từ khái niệm “Tam Sinh Thạch”[2] của Phật giáo. Căn phòng được dựng lên từ hai phiến đá nguyên khối nặng hơn 2 tấn. Ý tưởng từ “hai cột đá Thục Phán”[3] trên núi Nghĩa Lĩnh. Hai phiến đá ghép lại, chừa ra một khe cho ánh sáng lọt vào. Một cách ẩn dụ “Thần mặt trời” trong sử thi nổi tiếng “Đam San”[4].
Bên ngoài căn phòng được phủ một lớp quỳ bạc từ làng Kiêu Kỵ. Ngôi làng với truyền thống hơn 300 năm làm quỳ vàng bạc. Trải qua hơn 40 công đoạn cực kỳ phức tạp, Silver Room phản chiếu ánh nắng như gương. Cấu tạo cửa vào nhỏ với ngưỡng cửa cao, người xem phải nhấc chân, cúi đầu khi bước vào Silver Room. Vô tình, họ thực hiện một nghi lễ thể hiện sự tôn kính với đức Phật bên trong.
Một vài thời điểm trong ngày, người xem có thể chứng kiến sự huyền diệu khi tia sáng mặt trời chiếu lọt qua khe cửa. Nó rọi sáng vào tượng Phật bằng đá thạch anh trắng, tạo vầng hào quang huyền ảo. Thời khắc độc đáo này nhấn mạnh chữ ‘duyên’ trong Phật giáo, đúng người, đúng thời điểm, không thể gượng ép. Tác phẩm thể hiện lối sống và niềm tin của chính nghệ sĩ vào một cõi an nhiên trong tâm hồn. Nơi giữa bộn bề những xung đột giữa quá khứ – hiện tại – tương lai; giữa khát khao và sự buông bỏ; giữa những bản sắc của quê hương và sự hòa nhập với thế giới.
Tham vọng kết nối thế giới
Càng bôn ba nhiều nơi, Tia Thủy Nguyễn càng thấm thía hơn sự thiêng liêng của bản sắc và truyền thống. Đó là sợi dây vô hình kết nối cô với mảnh đất quê hương, bất chấp mọi ranh giới địa lý. Đối với cô, nghệ thuật chưa bao giờ là một đích đến. Đó là một hành trình văn hóa và tâm hồn của người Việt Nam ra thế giới. Silver Room với sự tương tác đa kỹ thuật, lồng ghép nhiều loại hình nghệ thuật. Đồng thời, nó kết nối về tạo hình, không gian, màu sắc, ánh sáng, vật liệu, hiệu ứng thị giác – tâm linh độc đáo. Tất cả đều ghi lại dấu ấn của sự đam mê và sáng tạo trong nghệ thuật Chân – Thiện – Mỹ của cô.
Tia Thủy Nguyễn là nghệ sĩ Việt Nam đầu tiên có tên trong sưu tập nghệ thuật đương đại uy tín của Château La Coste. Bên cạnh các tác phẩm đương đại của những nghệ sĩ gạo cội như Ai Weiwei, Louise Bourgeois, Tracy Emin, Sophie Calle, Franz West…
THÔNG TIN CHO BẠNSilver Room hiện đang được trưng bày trong khuôn viên điền trang |
Chú thích:
[1] Ở Việt Nam, cây sến đỏ mọc cao đến 30m, phân bố chủ yếu từ Thừa Thiên – Huế đến Kiên Giang. . Loại gỗ này là rất ấm về mùa đông đồng thời rất mát về mùa hè. Cây có vân gỗ đẹp, có màu đỏ nâu, cứng và khó gia công. Đồng thời gỗ sến chịu được cường độ lực lớn nên thường được dùng để xây nhà.
[2] Dân gian tương truyền rằng: người qua đời, trước khi chuyển thế đều phải đi qua “Hoàng Tuyền lộ” để đến sông Vong Xuyên. Trên đường đi có cầu Nại Hà. Đầu cầu có tảng đá lớn gọi là “Tam Sinh Thạch”. “Tam sinh thạch” ghi lại kiếp trước, kiếp này và kiếp sau của một linh hồn. Khi đã tường tận thì một người sẽ hiểu rằng:”thân phận là do ta, tại ta, còn Phật là ở trong tâm”.
[3] Vua Hùng thứ 18 nhường ngôi cho con rể là Tản Viên. Cháu vua Hùng là Thục Phán đem quân đánh chiếm ngôi. Con rể Tản Viên muốn giữ yên đất nước nên khuyên cha nhường ngôi cho Thục Phán. Thục Phán lên ngôi lấy hiệu là “An Dương Vương”. Thục Phán cảm kích, cho dựng 2 cột đá trên núi Nghĩa Lĩnh. Sau đó, ông sai thợ đục đá dựng miếu thờ vua Hùng là “Tổ”.
[4] Chàng Đam San anh hùng chống lại sự xâm lấn của các bộ tộc khác. Chàng đi tìm “Thần mặt trời” về làm vợ. Hình ảnh biểu trưng cho việc đem ánh sáng về cho buôn làng. Nghiệp không thành, chàng “ra đi” trong đầm lầy rừng rậm. Một bản hùng ca bất khuất trong sự chói sáng của “Thần mặt trời” với muôn loài trên dương thế.
>> XEM THÊM: CUỘC SỐNG ĐA SẮC MÀU CỦA THỦY NGUYỄN
Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam
