Đồng hồ Pasha de Cartier với mặt có kim thép màu xanh lam. Ảnh: Cartier
Mỗi khi các thương hiệu đồng hồ giới thiệu sản phẩm mới, họ luôn chỉ ra những tiêu chí bảo chứng cho chất lượng cao cấp của tạo tác của mình. Một trong những tiêu chí được đề cập đến chính là kim đồng hồ bằng thép màu xanh lam. Vì sao? Hãy cùng Harper’s Bazaar tìm hiểu bí ẩn đằng sau.
Kim đồng hồ bằng thép màu xanh, bằng chứng cho chất lượng đồng hồ cao cấp
Chiếc kim đồng hồ mang màu xanh lam không có nghĩa là thép được mạ hay sơn xanh. Điều kiện tiên quyết chính là màu xanh phải được tạo ra từ kỹ thuật bluing steel (xanh hóa thép). Kỹ thuật này yêu cầu nung nóng thép cho đến khi nó đổi thành màu xanh lam.
Kỹ thuật xanh hóa thép có yêu cầu tay nghề thủ công cao, kinh nghiệm, sự tỉ mỉ và bàn tay của một nghệ nhân lành nghề. Những chiếc kim thép nung xanh hóa này khiến chiếc đồng hồ nằm ở một phân khúc khác hoàn toàn, đại diện cho sự xa xỉ của thế giới đồng hồ.
Các dòng đồng hồ cao cấp của Cartier luôn sở hữu chiếc kim thép màu xanh lam. Ảnh: Cartier
Kỹ thuật nung xanh hóa thép (Bluing steel) là gì?
Trong quá khứ, thép được nung xanh là cần thiết. Quá trình này giúp chống gỉ sét, tăng độ dẻo bền và giảm độ giòn của thép, cho phép tạo hình phụ tùng đồng hồ thêm sắc sảo và chính xác.
Xa xưa, người ta chưa phát minh ra nhiệt kế đủ bền cho quá trình rèn thép, và việc nhận biết nhiệt độ chính xác trong chế tác đồng hồ là một điều khó khăn. Do đó, nghệ nhân sẽ quan sát màu của thép để quyết định điểm dừng.
Thép đổi màu khi nguyên tố sắt (Fe) trong thép kết hợp với ôxy, trong quá trình nung nóng, tạo thành lớp oxit sắt trên bề mặt miếng kim loại. Tùy vào nhiệt độ mà lớp oxit này có độ dày nhất định và dẫn đến biến đổi màu sắc.
Trong trường hợp của kim đồng hồ, màu xanh lam xuất hiện tại nhiệt độ khoảng 300 – 310 độ C. Màu sắc này thông báo cho thợ nghề biết rằng kim đồng hồ đã đạt được các tính chất vật lý phù hợp.
Đồng hồ Ballon Bleu có kim thép màu xanh lam cùng tông với núm vặn bằng sapphire xanh. Ảnh: Cartier
Không chỉ kim đồng hồ, những phụ tùng khác như ốc vít cũng dùng thép được nung. Tùy vào chức năng mà từng bộ phận thép sẽ được nung trong nhiệt độ khác nhau, nó sẽ quyết định độ dẻo và độ cứng của thép.
Nếu bị nung nóng quá tay, thép sẽ đổi thành màu nâu và trở nên vô dụng. Do đó, quá trình xanh hóa thép đòi hỏi tay nghề nghệ nhân cao cấp, giàu kinh nghiệm. Ước tính quá trình này có tỉ lệ thất bại lên đến 75%. Do đó, kỹ thuật xanh hóa thép và những chiếc kim đồng hồ màu xanh là minh chứng cho chất lượng thượng thặng của sản phẩm.
Quy trình tạo ra chiếc kim đồng hồ màu xanh
Sau khi đánh bóng và làm sạch, các bộ phận cần nung sẽ tiến hành quá trình “thử lửa”.
Đầu tiên, đặt một ít mạt đồng vào khay và đặt kim đồng hồ lên trên. Bật lửa rồi tiến hành hơ, chờ cho nhiệt độ tăng lên.
Tiếp đó, di chuyển khay theo chuyển động tròn quanh ngọn lửa để đảm bảo tất cả các bộ phận của kim đồng hồ được đốt nóng đều. Lúc này, nghệ nhân cần để ý đến màu sắc của chiếc kim. Nó sẽ chuyển dần sang vàng rơm, màu vàng, màu nâu, tím, xanh đậm và sau đó là xanh lam.
Nguồn ảnh: Brian Ting/ diywatchclub
Ngay lúc chiếc kim thép hóa xanh lam, nghệ nhân gắp nó ra bằng nhíp và chiếc kim sẽ nguội gần như ngay lập tức. Màu sắc từ thời điểm chiếc kim rời khỏi khay nung sẽ được giữ nguyên.
Nếu bước chuẩn bị trước khi đưa vào nung nóng được thực hiện tốt thì chiếc kim sẽ có màu xanh lam đồng nhất, không có đốm. Nếu màu xanh hiện lên không đều, có đốm hoặc một vài điểm chưa ổn thì việc đánh bóng và làm sạch cần được làm lại. Có thể thấy, chìa khóa để sở hữu một chiếc kim đồng hồ xanh lam hoàn hảo chính là chuẩn bị thật tốt.
Nguồn ảnh: Brian Ting/ diywatchclub
Toàn bộ quá trình trên diễn ra chỉ trong vài giây. Phần lớn công việc nằm ở khâu đánh bóng và làm sạch. Nếu không, nó sẽ mất thời gian ở giai đoạn làm lại để đạt được sắc xanh mong muốn. Thời gian cho một chiếc kim màu xanh hoàn hảo thường không đo được cho tới khi mọi việc hoàn thành. Rất nhiều thứ có thể xảy ra sai sót, dẫn đến một màu xanh không ưng ý và kéo dài quá trình chế tác.
Chẳng hạn như vết dầu mỡ, bụi bẩn hoặc các hạt bụi trên bề mặt, vết cồn vô hình khi lau chùi và sự phân bố nhiệt độ không đồng đều trên các bộ phận… Tất cả chúng đều có thể trở thành nguyên nhân dẫn đến màu xanh lam bị sai. Điều đó cho thấy một chiếc kim hoàn toàn có thể được đánh bóng nhiều lần trước khi hoàn thành.
Và cũng đừng quên, các màu xanh lam cần phải đồng nhất và tương đương với các bộ phận khác của một chiếc đồng hồ. Vì vậy, ngay cả khi một chiếc kim màu xanh lam hoàn hảo vẫn có thể được làm lại vì khác biệt màu sắc.
Chi tiết dù nhỏ vẫn mang giá trị nghệ thuật không thể thay thế
Cùng với tính năng tourbillon, chiếc kim thép xanh ngày nay mang tính chất thẩm mỹ nhiều hơn là ứng dụng, nhưng cả hai kỹ thuật này vẫn đại diện cho tính thủ công nhà nghề. Ảnh: Cartier
Mặc dù kỹ thuật xanh hóa thép nắm một vai trò quan trọng trong việc sản xuất đồng hồ ngày trước, nhưng ngày nay, nó đã dần bị mai một khi các giải pháp hiện đại xuất hiện. Các nhà sản xuất đồng hồ có nhiều lựa chọn trong việc chống gỉ thép, ví dụ như mạ hay pha hợp kim. Những giải pháp này hiệu quả, dễ dàng và cũng ít tốn kém hơn khi so với kỹ thuật nung nóng xanh hóa thép.
Vì vậy, kỹ thuật xanh hóa thép trở thành một điều gì đó xa xỉ về cả thời gian lẫn nhân lực. Bây giờ, nó được áp dụng chủ yếu vì tính thẩm mỹ và việc bảo tồn nghề thủ công truyền thống.
Các kim đồng hồ màu xanh được thực hiện bởi kỹ thuật hiện đại bảo toàn độ chính xác tuyệt đối với chi phí sản xuất thấp hơn rất được lòng các thương hiệu cao cấp. Tuy nhiên, những chiếc kim được làm thủ công, có khác biệt nhỏ về màu sắc do sự sai sót từ con người vẫn được ưa chuộng. Đối với những nhà sưu tầm đồng hồ, đam mê tác phẩm nghệ thuật thì đây không phải là khiếm khuyết. Đằng sau những chiếc kim xanh đó là dấu ấn của bàn tay khéo léo từ một nghệ nhân.
>>> XEM THÊM: ĐỒNG HỒ TOURBILLON LÀ GÌ VÀ NÓ CÓ THẬT SỰ ĐÁNG MỨC GIÁ TIỀN TỶ?
Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam
