Bao bì chai nước hoa Chypre de Coty năm 1917. Nguồn ảnh: Fragrance Creation
Ngày nay, nhắc đến Chypre, dân sành chơi nước hoa đều biết rằng đó là một họ hương nước hoa phổ biến. Nhưng cách đây 100 năm, Chypre lại chỉ là một chai nước hoa – Eau Chypre de Coty ra đời năm 1917. Tất nhiên, sản phẩm phải bán rất chạy để có thể thay đổi cả một ngành công nghiệp lịch sử chế tác nước hoa.
Để hiểu về lý do vì sao hương nước hoa Chypre de Coty đã thay đổi ngành chế tác nước hoa hiện đại, từ đó khai sinh ra một họ hương nước hoa best-seller ngày nay, thì chúng ta phải đào sâu vào lịch sử một chút.
Nhìn lại ngành công nghiệp nước hoa dịp cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20
Les Catherinettes – những cô gái độc thân dưới 25 tuổi – trước cửa hàng nước hoa Coty ở Place Vendôme, Paris năm 1922. Ngày nay, tại vị trí này tọa lạc cửa hàng Louis Vuitton. Ảnh: Tư liệu Coty
Nước hoa vốn là một xa xỉ phẩm dành cho giới thượng lưu. Tinh dầu dùng chế tác nước hoa thuở xa xưa phải được cô đọng từ nguồn nguyên liệu thiên nhiên, vô cùng đắt đỏ và mất nhiều thời gian chế tạo. Ví dụ, cần đến 3000 kg cánh hoa hồng chỉ để chiết xuất nên 1 kg tinh dầu hoa hồng. Mà mỗi năm chỉ có một mùa vụ hoa hồng mà thôi.
Nhưng rồi giai đoạn cuối thế kỷ 19 mang đến phát kiến quan trọng trong ngành chế tác nước hoa: Mùi hương tổng hợp. Chúng có hương vị giống với loại thiên nhiên, nhưng có giá thành rẻ hơn nhiều lần, lại có thể được sản xuất hàng loạt từ phòng thí nghiệm. Nhờ đó, các nhà chế tác nước hoa có thể làm ra những phiên bản giá mềm hơn. Dù ban đầu họ vẫn còn ngại ngần khi phải thử nghiệm với nguồn nguyên liệu mới mẻ này.
Đầu thế kỷ 20, Thế chiến I ập đến. Đàn ông đi lính còn phụ nữ phải gia nhập lực lượng lao động phổ cập. Lúc này, nhà chế tác nước hoa François Coty đã có một sáng kiến.
Phong cách chế tác nước hoa của François Coty
Từ phải sang: Ông François Coty và vợ Yvonne, cùng con gái Christiane và con rể Paul Dubonnet. Ảnh: Tư liệu Coty
Trong khi các nhà chế tác nước hoa khác ở thời đại này ngại ngần với nguyên liệu tổng hợp, François Coty lại mạnh tay sử dụng chúng ở liều lượng lớn. Các chai nước hoa của người đàn ông đến từ xứ Corse này luôn có mùi hương nồng đậm, mạnh mẽ và do đó khác biệt với mùi hương nhạt nhòa thường có trên thị trường.
Ông cũng có những sáng kiến quảng bá rất mới mẻ. Tương truyền, ông muốn bày bán sản phẩm tại trung tâm thương mại Grand Magasins du Louvre. Khi bị các buyer từ chối, ông giả vờ làm rơi bể một chai trên sàn nhà. Mùi hương ngào ngạt khiến khách hàng đổ xô đến yêu cầu đươc mua sản phẩm. Và François Coty đã thành công giới thiệu nước hoa của mình đến công chúng như vậy.
Những chai nước hoa đầu thế kỷ 20 của François Coty do Lalique chế tác bao bì. Trong ảnh là phiên bản tái hiện kỷ niệm trăm năm lịch sử nước hoa Coty. Ảnh: Tư liệu Coty
Bên cạnh đó, ông cũng đã hiểu tầm quan trọng của bao bì. Từ năm 1908, các chai nước hoa của François Coty đều được đựng trong bao bì pha lê do René Lalique thiết kế và chế tác. Ông từng phát biểu: ”Làm nên sản phẩm tốt nhất cho một người phụ nữ, đặt nó trong bao bì đơn giản mà tuyệt đẹp, ở mức giá hợp lý. Những yếu tố này sẽ khai sinh một sản phẩm mang đến doanh thu bất ngờ”.
Công thức chai nước hoa Chypre de Coty năm 1917
Bao bì nguyên thủy của hương nước hoa Chypre de Coty 1917. Ảnh: Tư liệu Coty
Chypre de Coty không phải là chai nước hoa thành công đầu tiên của François Coty. Nhưng nó lại là hương nước hoa làm thay đổi lịch sử. Lý do chủ yếu vì tổ hợp hương thơm khác lạ.
Nhiều người cho rằng tên của chai nước hoa đến từ loài cây bách (cypress). Thực chất, Chypre lại là tên một hòn đảo (đọc là Síp trong tiếng Pháp) nằm ở biển Địa Trung Hải. Hòn đảo này là nơi cung cấp nhiều nguyên liệu thô dùng trong chế tác hương thơm như nhựa thơm labdanum, kinh giới (marjoram), hoa diên vỹ (iris) và rêu sồi (oak moss). Chính rêu sồi đã tạo nên cảm hứng cho François Coty để chế tác nên chai nước hoa Chypre de Coty cho phái nữ năm 1917.
Tầng hương đầu của Chypre de Coty gồm các nốt tươi mát của cam quýt. Tầng hương giữa là các loài hoa và thảo mộc, nửa ngọt ngào nửa thanh lãnh như hoa nhài, hoa diên vĩ, hoa hồng, và lá xô thơm. Và tầng hương cuối chính là mùi hương khiến cho chai nước hoa này trở nên khác biệt. Điểm nhấn chính nằm ở hương rêu sồi, kết hợp cùng các loại gỗ thơm như hoắc hương, xạ hương, gỗ đàn hương và cỏ vetiver.
Quảng cáo của Chypre de Coty năm 1937
Chypre de Coty khai sinh nên một họ nước hoa hoàn toàn mới
Có thể thấy, nước hoa Chypre de Coty 1917 có tổ hợp mùi hương không quá nữ tính, thậm chí có phần nam tính. Nó khác biệt hoàn toàn với những mùi hương ngọt ngào, nhẹ nhàng đã trở nên quen thuộc với phái nữ thời đầu thế kỷ 20. Cảm giác nam tính của nó giúp Chypre de Coty trở nên được ưa thích bởi những người phụ nữ ngày càng năng động khi gia nhập lực lượng lao động.
Bên cạnh đó, nhờ sử dụng thành phần tổng hợp, François Coty đã làm nên chai nước hoa giá thành hữu nghị hợp túi tiền của các chị em.
Cũng cần phải đáng nhắc đến rằng Chypre de Coty 1917 không phải hương hoa “chypre” đầu tiên. Từ năm 1850 đã có nhiều mùi hương khác được đặt tên là Chypre.
Công thức của một hương Eau de Chypre vào thế kỷ 18 từ cuốn sách “Traite des Оdeurs” (1764, Dejean). Bao gồm tinh chất hoa nhài, hoa cam và hoa hồng xạ hương trắng. Còn có thân rễ hoa diên vĩ nghiền nát, hạt bạch chỉ, nhục đậu khấu cùng với nhựa thơm labdanum.
Tuy nhiên, chúng đắt đỏ và không dễ tiếp cận đám đông như Chypre de Coty. Và chúng cũng không ra mắt khi phụ nữ đòi hỏi một mùi hương mạnh mẽ hơn.
Do đó, phải nói rằng hương nước hoa của François Coty đã mở ra một chương mới trong lịch sử ngành công nghiệp nước hoa vì quy tụ cả ba yếu tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa. Từ đó trở đi, Chypre trở thành một họ nước hoa tiêu biểu mà hầu như nhà sản xuất nước hoa nào cũng có.
CÁC HỌ HƯƠNG NƯỚC HOA PHỔ BIẾN, VÀ CÁCH PHÂN LOẠI CHÚNG
NƯỚC HOA HỌ OZONIC LÀ GÌ: MÙI HƯƠNG CỦA MƯA, BIỂN VÀ GIÓ TƯƠI MÁT
Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam
