Mưa sao băng Perseids đêm 12/8. Ảnh: NASA/Preston Dyches
Mưa sao băng Perseids là một trong những hiện tượng ngoạn mục nhất trên bầu trời đêm vào tháng 7-8 năm nay. Sự kiện thiên văn nổi tiếng vì số lượng sao băng nhiều và ánh sáng rực rỡ
Nhiều người yêu thiên văn thức đêm để ngắm Perseids không chỉ vì đây là cơn mưa sao băng đẹp nhất năm, mà còn vì cơ hội được chiêm ngưỡng quả cầu lửa và những vệt sáng dài.
Năm 2025, Perseids sẽ hoạt động từ 17/7 đến 24/8, đạt đỉnh điểm vào đêm 12/8. Vì vậy, nếu đã bỏ lỡ đêm 12/8 vừa qua, bạn đừng lo vì sự kiện vẫn đang tiếp tục kéo dài.
Mưa sao băng Perseids là gì?
Những cơn mưa sao băng Perseids đã được ghi nhận suốt gần 2.000 năm, với những tư liệu cổ xưa nhất đến từ Trung Quốc. Chúng được đặt tên theo chòm sao Perseus, nơi dường như là xuất phát phát điểm của các vệt sáng.
Trong thần thoại Hy Lạp, Perseus là anh hùng chém đầu quái vật rắn Gorgon Medusa và cưới công chúa Andromeda, sinh ra chín người con. Cái tên “Perseids” bắt nguồn từ “Perseides”, ám chỉ hậu duệ của Perseus. Trong Công giáo, Perseids còn được gọi là “giọt nước mắt của Thánh Lawrence” vì cực điểm gần ngày vị thánh này chịu tử đạo. Perseids cũng gắn liền với vị thần Priapus, người được người La Mã gọi là vị thần tượng trưng cho sự màu mỡ của đất đai.
Ảnh: Getty Images
Giải mã hiện tượng sao băng
Khi sao chổi tiến gần Mặt Trời, nhiệt độ tăng khiến các mảnh vụn tách ra. Nếu những mảnh vụn này nằm trên quỹ đạo Trái Đất quanh Mặt Trời, chúng sẽ lao vào khí quyển với vận tốc từ 11-72 km/giây (7-45 dặm/giây), tùy theo tốc độ kết hợp của Trái Đất và chính mảnh vụn.
Đối với Perseids, vận tốc trung bình của các mảnh vỡ thiên thạch là khoảng 58 km/giây (36 dặm/giây). Không khí phía trước sao băng bị nén và nóng lên tới hàng ngàn độ C, khiến sao băng bốc cháy và để lại vệt sáng dài. Những mảnh lớn hơn có thể phát nổ thành quả cầu lửa (fireball).
Nhà thiên văn Giovanni Schiaparelli là người đầu tiên nhận ra mối liên hệ giữa sao chổi và mưa sao băng. Lewis Swift và Horace Tuttle đã phát hiện sao chổi Swift-Tuttle hai năm trước khi Schiaparelli công bố rằng quỹ đạo của sao chổi này trùng với nguồn gốc của Perseids.
Ảnh: Getty Images
Làm sao để quan sát Perseids?
Theo Finn Burridge, chuyên gia truyền thông khoa học tại Đài quan sát Hoàng gia Greenwich, cực điểm của cơn mưa sao băng Perseids năm 2025 rơi vào đêm 11-12 và 12-13 tháng 8. Hoạt động sẽ mạnh nhất vào tối 12/8, nhưng điều kiện quan sát của cả hai đêm khá tương đồng.
Sao băng thường xuất hiện nhiều hơn sau nửa đêm, thời điểm lý tưởng nhất là trước bình minh, dù một số vệt sáng có thể thấy sớm hơn.
Tuy nhiên, năm nay cực điểm trùng với kỳ trăng tròn của Trăng Cá Tầm (Sturgeon Moon) vừa tròn vào ngày 9/8 nên ngay cả ở những vùng trời tối cũng khó đạt mức 100 sao băng/giờ. Dù vậy, ông Burridge cho biết bạn vẫn có thể thấy ít nhất 1-2 quả cầu lửa (fireball) mỗi giờ.
Sáng ngày 13/8, rất nhiều video ghi lại mưa sao băng vào lúc 2-4h sáng, tuy vậy, không phải ở nơi nào cũng thấy một lượng sao lớn. Nhưng bằng mắt thường, nhiều người vẫn có thể thấy một số vệt sáng đi qua.
Bỏ lỡ 12/8, còn cơ hội nào để ngắm mưa sao băng Perseids không?
Ảnh: Yoshiki Abe
Nếu muốn bầu trời tối hơn và bạn bỏ lỡ mất thời điểm vàng nhiều sao nhất, bạn có thể cân nhắc quan sát từ 16-24/8, dù lượng sao băng sẽ ít hơn. Ngày càng gần cực điểm sẽ cho cơ hội tốt hơn, nhưng đồng thời ánh trăng vẫn sáng. Sau kỳ trăng tròn, mặt trăng mọc muộn hơn, giúp quan sát dễ hơn, đặc biệt vào cuối tuần 16-17/8.
Perseids có thể quan sát bằng mắt thường, nhưng điều kiện thời tiết đóng vai trò quyết định, vì vậy hãy kiểm tra dự báo trước khi ra ngoài.
Thời điểm sau ngày 12/8 cũng là khoảnh khắc hoàng kim để chiêm ngưỡng mưa sao băng Perseids, bởi chúng ta vừa kết thúc giai đoạn Sao Thủy nghịch hành thứ hai trong năm 2025, kéo dài từ 18/7 đến 11/8.
Hy vọng rằng, bạn sẽ có cơ hội ngắm trọn vẹn những ngôi sao lung linh trên bầu trời, đồng thời cầu mong những điều tích cực, tươi sáng, những cơ hội mới sẽ đến sau khoảng thời gian đầy thử thách vừa qua.
Ảnh: Kush Chandaria
>>> ĐỌC THÊM: SAO THỦY NGHỊCH HÀNH THÁNG 7/2025: THỜI CƠ ĐỐI ĐẦU VỚI CƠN BÃO CẢM XÚC MÙA HÈ
Harper’s Bazaar Việt Nam
