Phó giáo sư – tiến sỹ Nguyễn Phương Mai là một trong những giảng viên người Việt hiếm hoi tại Đại học Khoa học ứng dụng Amsterdam – Amsterdam University of Applied Sciences (Hà Lan). Dạy chuyên ngành Giao thoa văn hóa, chị thường thực hiện các cuộc du hành và kết hợp với những dự án nghiên cứu nho nhỏ của mình. Hai năm trước, chị xin nghỉ việc một năm để làm một chuyến du hành theo dấu vết di cư của loài người từ cái nôi của nhân loại ở châu Phi, qua châu Úc, châu Á rồi tới châu Mỹ. Chị cũng đã có chuyến đi tới 13 nước Trung Đông thời kỳ đỉnh cao của Mùa xuân Ả Rập. Đi cả trăm quốc gia, chị nói rằng: “Nghề của tôi là phải đi, không đi rêu bám đầy mình thì dạy cho ai nghe?”.
BAZAAR (BZ): Được biết, chị hiện là phó giáo sư của Đại học Khoa học ứng dụng Amsterdam, hẳn công việc giảng dạy rất bận rộn. Nhưng chị vẫn có thể viết sách, đi du lịch, chị làm sao để cân bằng như vậy?
PHƯƠNG MAI (PM): Tôi không biết với mọi người ra sao nhưng với tôi thì cuộc sống diễn ra khá đơn giản, những quyết định trong cuộc đời tôi thường đến nhanh và không tốn mấy thời gian suy nghĩ. Nguyên tắc sống chân thành với cảm xúc của mình khiến mọi chuyện trở nên rất dễ dàng. Tóm lại, tôi có được những điều mình đang có không phải vì tôi giỏi mà bởi trái tim tôi là kẻ to mồm và tôi là một kẻ rất biết nghe lời.
BZ: Có phải chị dám đánh đổi tất cả để được đi?
PM: Tất nhiên là không. Tôi là một người sống có trách nhiệm với bản thân nên không bao giờ đánh đổi tất cả chỉ để có vài chuyến đi. Những cuộc lên đường của tôi khởi đầu là các chuyến công tác, các học bổng, sau đó là các chuyến du lịch ngắn, và mãi sau này khi tôi có thể thương lượng với sếp về các chuyến đi mà không ảnh hưởng quá nhiều đến tương lai công việc thì tôi mới có được những dự án lên đường cả năm trời. Chuyến đi qua 13 nước Hồi giáo năm 2012 thực chất còn là một chuyến đi có tính nghiên cứu. Tôi có may mắn là được làm công việc mình thích, nên thường có thể kết hợp cái thú vui cá nhân (đi) và biến nó thành công việc.
Tuy nhiên, hẳn là cũng có rất nhiều người cho rằng tôi bị “ẩm sọ” khi lại lựa chọn một cuộc sống hơi bấp bênh thay vì sự ổn định đầy đủ. Tôi cho rằng đó là quan điểm cá nhân, cũng giống như cùng mục đích là ăn nhưng mỗi người một khẩu vị. Tương tự, cùng một đích đến là hạnh phúc nhưng mỗi người chọn một cung đường. Cung đường của thiên hạ có thể là gia đình, tiền bạc, danh vọng, địa vị… Đối với tôi, cung đường ấy tên là tự do. Hãy để tôi tự do chọn lựa, kể cả việc sau này tôi có thể tự do chọn cho mình một điểm dừng, đối với tôi, thế là mãn nguyện, là hạnh phúc.
Chân dung Phó giáo sư – tiến Sỹ Phương Mai
BZ: Chị đã ra 2 cuốn sách du ký “Tôi là một con lừa” và “Con đường Hồi giáo”. Cảm nhận của tôi là chị không mấy thể hiện các câu chuyện hoặc tình cảm cá nhân mà tập trung vào chia sẻ các kiến thức xã hội. Độc giả cảm thấy như được đọc một cuốn sách văn hóa hơn là một câu chuyện du ký.
PM: Có lẽ bạn nhận xét đúng! Lý do cũng bởi gần đây tôi di chuyển với tâm thế của một nhà nghiên cứu, một người viết hơn là một kẻ rong chơi. Tôi luôn cố gắng không nhìn nhận và phán xét những miền đất mới qua lăng kính tâm trạng hoặc cuộc sống riêng tư của mình, không để tình cảm và những vui buồn cá nhân ảnh hưởng đến hồn vía của cuốn sách. Tôi có thể gặp rất nhiều chuyện sầu thảm và trót để trái tim vỡ tan ra ở Nam Phi, nhưng nếu bạn đọc những gì tôi viết về Nam Phi, đó không phải là những dòng chữ viết bởi một kẻ đang có nhiều chuyện buồn. Tôi nghĩ thế giới này tự bản thân nó đã quá đủ đầy hạnh phúc – đớn đau, quá nhiều đẹp đẽ – xấu xa, chẳng cần phải tô hồng hay bi kịch hóa. Hơn nữa, tôi hoàn toàn không muốn lan tỏa hoặc kêu gọi mọi người lên đường với ảo tưởng về dặm trường chỉ có hoa hồng và vui thú.
BZ: Nếu có người cho rằng chị phí phạm thời gian và tiền bạc cho những chuyến đi và những niềm vui sốc nổi ?
PM: Tự thân tiền bạc chỉ là phương tiện để giúp cuộc sống trở nên hạnh phúc, đơn giản vì hạnh phúc là đích đến của tất cả mọi người. Tôi thực tình không biết trên đời này liệu có còn mục đích nào đáng để tiêu tốn tiền bạc hơn là hạnh phúc?
BZ: Mẹ chị có buồn vì chị có cuộc sống không giống nhiều cô gái khác?
PM: Mẹ đóng một vai trò lớn trong việc để tôi tự quyết định cuộc sống của mình. Cũng như nhiều bà mẹ khác, mẹ tôi chắc chắn muốn tôi ở bên, có cuộc sống gia đình và vật chất ổn định. Tôi nghĩ mẹ lúc nào cũng bị giằng xé giữa cuộc sống mà mẹ cho là hạnh phúc và cuộc sống mà tôi cho là hạnh phúc. Chỉ có điều khác với nhiều bà mẹ xung quanh, mẹ tôi không ích kỷ bảo vệ lý lẽ của mình mà im lặng để tôi quyết định. Mẹ hiểu rằng con bò ăn cỏ thì no nhưng con mèo bắt nó ăn cỏ thì chỉ còn đường chết đói. Chính vì thế, tôi luôn cảm ơn mẹ vì đã buông tay để tôi được tự do chọn ăn bất kể món gì khiến tôi ngon miệng.
ĐỂ KHÔNG BỊ BÁM RÊU
“Từ một kẻ ham vui, thưởng thức cảm giác mạnh một cách thụ động và lười biếng như ép mình buộc chặt vào cái xích đu cao nhất thế giới, tôi khám phá ra sức mạnh tiềm tàng của bản thân với ba mươi phút thực sự chiến đấu, thực sự vật lộn cùng đường abseil 204 mét bên thác Maletsunyane. Và rồi với chỉ một tích tắc nhìn thẳng vào mắt cá mập trắng Nam Phi, mọi ý nghĩa về kỷ lục trong tôi tan tành, biến thành những mẩu ý thức không định hình. Tôi bàng hoàng nhận thấy sự kiêu căng ngạo mạn đến lố bịch của loài người về những đỉnh cao kỷ lục nhỏ nhặt và phù phiếm, hệt như Tôn Ngộ Không đắc chí với cân đẩu vân mà không bay thoát được lòng bàn tay Đức Phật.
Nhưng tôi vẫn sẽ tiếp tục trải nghiệm những đỉnh cao, chỉ có điều đã tự biết chẳng nên lấy đó làm niềm tự hào”.
( trích Lên đường với trái tim trần trụi, tập 1 – Tôi là một con lừa )
5 mẹo du lịch của Phương Mai:
– Cài ứng dụng Camscanner vào điện thoại để có thể chụp và lưu các tài liệu thẳng sang dạng pdf. Khi máy gần hết pin không chụp được ảnh thì vẫn có thể dùng app này để lưu lại khoảnh khắc dù chất lượng có kém hơn chút xíu.
– Luôn có sẵn ảnh chụp hộ chiếu và các giấy tờ quan trọng trong email khi cần.
– Với mỗi chuyến đi chọn một gam màu hoặc một cách phối màu nhất định để có thể mang đi số lượng quần áo ít nhất mà cách kết hợp trang phục lại hiệu quả nhất.
– Lên đường một mình nếu có thể. Nó khiến bạn buộc phải giao tiếp với thế giới đa sắc màu xung quanh. Tôi thường lên đường một mình nhưng vẫn thường xuyên có bạn đường bên cạnh.
– Đừng quá chú trọng vào đích đến, hưởng thụ và trải nghiệm quãng đường đi tới đích một cách thú vị cũng là đích.
Bài: NGUYÊN GIANG
Ảnh: Nhân vật cung cấp
Harper’s Bazaar Việt Nam
