Cuộc đời của Yoko Ono luôn nhận được những luồng dư luận tranh cãi. Đó có lẽ là điều tất yếu khi bà sinh ra với sứ mệnh của một nghệ sỹ trường phái avant-garde (tiên phong). Nhưng ngay cả những người ghét bà cũng không thể phủ nhận tài năng cũng như sự khác biệt của bà. Người hâm mộ The Beatles có thể vẫn còn đổ lỗi cho Yoko là nguyên nhân tan rã của bộ tứ huyền thoại nhưng vẫn thừa nhận bà đã là nàng thơ tuyệt vời của John Lennon trong những năm cuối đời ông. Cùng nhau, họ trở thành hai nghệ sỹ hoạt động vì hòa bình, hai nhà nhân quyền có sức ảnh hưởng lớn hàng đầu thế giới với tuyên ngôn “Make love, not war”.
Ngay cả khi bà không kết hôn với John Lennon thì với tài năng, sự khác biệt của mình, Yoko vẫn là một nghệ sỹ truyền cảm hứng cho rất nhiều người. Điều này đã được minh chứng bằng các hoạt động nghệ thuật của bà trước khi gặp John và nhiều năm sau khi ông qua đời. Bà là nghệ sỹ hình thể, sáng tác và sản xuất âm nhạc, ra sách, làm phim, thiết kế thời trang…
Yoko và John Lennon
Người phụ nữ tiên phong trong nghệ thuật trình diễn
Sinh ra trong một gia đình quý tộc Nhật Bản, Yoko sớm bộc lộ tài năng nghệ thuật. Những năm 1960, nghệ thuật trình diễn còn là một khái niệm mới mẻ, đặc biệt là ở Nhật Bản. Từ thời đó, bà đã bắt đầu trình diễn những tác phẩm khiến người ta sửng sốt. Màn biểu diễn Cut Piece năm 1964 được xem là đi trước thời đại gần ba mươi năm. Sự độc đáo trong tư duy sáng tạo nghệ thuật đã là cầu nối đưa bà đến với John Lennon (hai người gặp nhau trong triển lãm cá nhân của Yoko năm 1966 mang tên Unfinished Paintings and Objects).
Các tác phẩm của Yoko đều có tính tư tưởng và nhân văn. Sau khi John qua đời, Yoko vẫn tiếp tục sự nghiệp nghệ thuật của mình với hàng loạt dự án, triển lãm cá nhân. Trong số đó có thể kể đến triển lãm Yes Yoko Ono, tại Japan Society Gallery (năm 2000), Half-a-Wind show- A retrospective năm 2013 nhân dịp bà 80 tuổi. Từ tháng 5 đến tháng 9–2015, Bảo tàng Nghệ thuật hiện đại (Mỹ) đã tổ chức triển lãm vinh danh bà mang tên “Yoko Ono: One Woman Show, 1960-1971”. Triển lãm này tái hiện phần lớn cuộc đời hoạt động nghệ thuật của bà với nhiều tác phẩm từ những năm 1960 đến nay.
Yoko Ono tái hiện lại màn trình diễn Cut Piece trong một bộ ảnh
Yêu hòa bình và nhân quyền
Năm 1969, Yoko và John đã gửi đến thế giới thông điệp “Hãy cho hòa bình một cơ hội” trong tuần trăng mật, thông qua chiến dịch “Bed-ins for peace”. Thông điệp này được lan tỏa rộng khắp, trở thành biểu tượng cho làn sóng phản đối chiến tranh thời bấy giờ. Sau này, Yoko cũng thực hiện nhiều hoạt động vì nhân quyền và hòa bình. Bà đã đấu giá 67 tác phẩm nghệ thuật để gây quỹ giúp trẻ em bị bệnh tự kỷ và tổ chức triển lãm mang tên War is over (If you want it), tại bảo tàng nghệ thuật đương đại Úc ở Sydney năm 2014.
Bài: Nhã Thư. Ảnh: Getty Images, tư liệu
Theo Harper’s Bazaar Việt Nam số tháng 8/2015
